28 maart 2024

Over quizzen en quasars

Nog even over die Astroquiz van afgelopen vrijdag bij Christiaan Huygens, eh.. nou Het ptolemae?sche systeem waarin de Zon om de Aarde draaitmeer even naar aanleiding vá n die quiz (of zeg je nou kwis?). Op zaterdag schreef ik in m’n astroblog daarover en ik eindigde met die Franse meneer in de Franse weekendmiljonairsquiz (of zeg je nou weekendmiljonairskwis 😉 ) die dacht dat de Zon om de Aarde draaide. Wij lachen daar natuurlijk om, maar ik moet helaas constateren dat het sowieso droevig gesteld is met de kennis van het heelal. Uit een onderzoek van het gerenomeerde bureau Gallup (zeg maar de Maurice de Hond van Amerika) uit 1999 kwam naar voren dat 18% van de Amerikanen denkt dat de Zon om de Aarde draait. OK, ik geef toe dat het onderzoek niet echt actueel is, maar ik vrees dat de afgelopen acht jaar op dit terrein geen verbeteringen zullen hebben gebracht. Datzelfde onderzoek was ook uitgevoerd in Europa en daaruit bleek dat 16% van de Duitsers hetzelfde dacht en 19% van de Britten. 3% Van de Amerikanen, 10% van de Duitsers en 14% van de Britten gaven als antwoord het niet te weten. Kortom, droevenis alom. Ik moet natuurlijk wel erkennen dat in andere vakgebieden ik ook een nul ben en de vraag bijvoorbeeld welke functie een alvleesklier heeft (om maar wat te noemen) door mij echt niet moet worden beantwoord. Of het moet zijn dat deze toevallig verantwoordelijk is voor de productie en secretie van 1,5 á 3 liter spijsverteringsenzymen (namelijk trypsine, amylase, lipase en peptidase) die via de ductus pancreaticus (Wirsungi) afvloeien naar het duodenum. Is dat goed, ha dan heb ik er toch verstand van! Goed, tot zover even een aanvulling op mijn bericht van zaterdag.

Drievoudige quasar

Credit W. M. Keck Observatorium

Nou over heel wat anders: quasars. Zoals bekend (eh… hoop ik) zijn dit zeer heldere bronnen ver weg in het heelal, die waarschijnlijk de actieve kernen zijn van sterrenstelsels met een superzwaar zwart gat in het centrum. Ze produceren meer energie dan een compleet sterrenstelsel bij elkaar, maar die energie komt uit een gebied kleiner dan het zonnestelsel. Tot nu toe waren er zo’n 100.000 quasars bekend en enkele dubbele quasars. Maar deze week werd op de 209e bijeenkomst van de American Astronomical Society in Seattle (VS) bekendgemaakt dat er een unieke drievoudige quasar is ontdekt. De helderste van de drie quasars, met de modieuze naam LBQS 1429-008 werd al ontdekt in 1989. Kort daarna volgde nummer 2. Maar men dacht toen nog dat die tweede quasar het gevolg was van gravitationele lensvorming en daarmee een spiegelbeeld was van LBQS 1429-008. Maar kort geleden werd met behulp van één van de tweeling-telescopen van het W. M. Keck Observatorium op Mauna Kea (Hawaï), die elk 10 meter doorsnede (!) zijn, nummer drie gevonden. De waarneming werd bevestigd met de 8,2 meter telescoop (haha, wat klein) van de VLT in Chili. Berekeningen van het waarneemteam, dat onder leiding staat van S. George Djorgovski (Caltech) laten zien dat de drie quasars géén product zijn van gravitationele lensvorming, maar echt zijn. De drie quasars staan op een afstand van 10,5 miljard lichtjaar. De afstand tussen de drie quasars bedraagt zo’n 30 tot 50 kiloparsec (1 kpc=3.262 lichtjaar). Dichtbij genoeg om de drie objecten gravitationeel op elkaar in te laten werken. Wie het hele verhaal van Djorgovski et al (ja ja, zo heet dat) wil lezen kan hier terecht. Zo, en nou maar wachten tot de eerste viervoudige quasar ontdekt wordt. Laat me raden: de 210e bijeenkomst van de AAS? Bron: W.M.Keck Observatorium.

Share

Comments

  1. Ik heb enkele opmerkingen:

    a. Dat die arme man het in de televisiekwis volledig fout had, betekent niet dat hij het goede antwoord niet kende. Het besef op televisie te zijn, de kwis zelf, … het is heel wat druk waar niet iedereen even goed mee om kan. Foutieve antwoorden op bijzonder eenvoudige vragen zijn dan ook niet uitzonderlijk en meer te wijten aan de omstandigheden dan aan de al dan niet gebrekkige kennis van de kandidaat.

    b. Ik ben evenveel sceptisch over de resultaten van zogenaamde onderzoeken. Gallup neemt telefonische enquêtes af. Stel je voor dat je met iets bezig bent (koken, studeren, film bekijken, wat dan ook) en je wordt plots gebeld met een schijnbare kwisvraag. Het is best mogelijk dat je nog afgeleid bent door datgene waarmee je net voor het telefoongesprek mee bezig was en je daardoor een fout antwoord geeft.
    Of je hoort dat het om Gallup gaat, waarvan je weet wat voor bedrijf het is, en je wordt onbewust zenuwachtig waardoor je een fout antwoord geeft.
    Hoeveel van die 18% Amerikanen geven om die reden een fout antwoord?

    Misschien interesseert die telefoonkwis je helemaal niet en zeg je dat je het niet weet om er van af te zijn… Dat kan een deel van de ‘onwetenden’ verklaren.

    Kortom, een beetje scepsis kan geen kwaad 😉

  2. Hoi Sereniteit,

    Ja, onder die studiolampen kan iemand uiteraard behoorlijk van streek raken en vragen, die normaal een peuleschil zijn, verkeerd antwoorden. Maar ik heb het voorbeeld van die man en vervolgens de Gallup-enquete, aangegrepen om aan te geven dat het met de kennis in het algemeen droevig gesteld is. OK, je zal maar een enqueteur van Maurice de Hond aan de lijn hebben, net terwijl de kinderen je huis afbreken, dan geef je maar snel een antwoord om er van af te zijn. Maar ik denk toch echt dat 1 op de 5 amerikanen in 1989 dacht dat de Zon om de Aarde draait. Nou ja, laten het er wat minder zijn: 1 op de 6 dan 🙂 .

Speak Your Mind

*