29 maart 2024

Voor het eerst moleculen in atmosfeer van exoplaneet waargenomen

Impressie van een exoplaneet met atmosfeer

credit: NASA / JPL-Caltech

Met behulp van de infrarood-ruimtetelescoop Spitzer van de NASA zijn sterrenkundigen er voor het eerst in geslaagd om voldoende licht te verzamelen van twee exoplaneten, d.w.z. planeten buiten ons zonnestelsel, en daarmee informatie te krijgen van de moleculen in hun atmosfeer. Het gaat om de sterren met de naam HD 189733b, op 62 lichtjaar afstand gelegen in het sterrenbeeld Vulpecula (het vosje) en HD 209458b op 153 lichtjaar in Pegasus. Beide sterren staan zeer dicht bij de centrale ster. HD 189733b doet ruim twee dagen over één rondje (daar ben je vaak jarig 😉 ) en op HD 209458b duurt een jaar maar liefst 3,5 dag. Spitzer was in staat om met een spectrograaf van beide planeten een spectrum te krijgen. Probleem met zoiets is dat de spectra van de exoplaneten normaal gesproken verdrinken in de spectra van de sterren waar ze omheendraaien. Maar door een trucje konden de sterrenkundigen de spectra van de planeetatmosferen zien. In beide gevallen, dus zowel voor HD 189733b als voor HD 209458b, zijn het eclipserende systemen, d.w.z. gezien vanaf de Aarde zijn er momenten dat de planeten dan weer vóór dan weer achter de centrale ster bewegen. Als de planeet naast de ster staat ziet de Spitzer het gecombineerde spectrum van ster + planeet.

Zo krijgen ze het spectrum van exoplaneten

Credit: NASA/JPL-Caltech/R. Hurt (SSC/Caltech)

Als de planeet áchter de ster staat ziet de Spitzer het spectrum van enkel de ster. Vervolgens is het een ‘eenvoudig’ klusje om deze twee spectra van elkaar af te trekken en wat overblijft is het spectrum van de amosfeer van de exoplaneet (zie figuur hiernaast). Het trucje zoals toegepast werkt wel bij infrarood-straling, maar nog niet bij andere golflengten. Dit komt omdat bij infrarood het verschil in helderheid tussen de ster en de planeet niet zo groot is. Afijn, de sterrenkundigen zijn er dus in geslaagd om een spectrum van de twee exoplaneten te verkrijgen en de conclusie is dat het er op die planeten zeer warm moet zijn (raar hé, zo dicht bij die moedersterren), winderig en droog. Er werden geen sporen gevonden van water in de atmosfeer. Volgens Dr. Jeremy Richardson van het Goddard Space Flight Center is dat laatste vreemd, want er zijn redenen te bedenken dat er wel degelijk water moet zijn in de vorm van waterdamp. Hij vermoedt dat grote stofwolken in de atmosfeer de aanwezigheid van water verhullen. Die stofwolken blijken uit het feit dat in de atmosfeer van HD 209458b wel silicaten heeft ontdekt, kleine zandkorreltjes dus. Bron: Spitzer/Caltech.

Vanavond heb ik de nodige problemen met m’n internetverbinding 🙁 . Nou ja, de verbinding doet ’t wel, maar m’n draadloze verbinding doet ’t niet. Ik typ dit nou vanaf zolder, waar nog een oude PC staat en ik daar met pijn en moeite internet aan de praat heb gekregen. Ik hoop morgen de draadloze verbinding weer te kunnen herstellen. Zucht!!!!

Share

Speak Your Mind

*