28 maart 2024

Hoe boots je de oerknal na?

De oerknal nabootsen in de LHC

Credit: CERN

Hoe boots je de oerknal na? Simpel, je bouwt voor 3,75 miljard euro een gigantische deeltjesversneller, je laat daarin 2.800 bundels protonen rondjes draaien met de lichtsnelheid en die knallen vervolgens bovenop elkaar [1]hetgeen zo’n 800 miljoen botsingen per seconde schijnt op te leveren; knappe computers die dat allemaal in de gaten gaan houden. De knal die je dan krijgt benadert de omstandigheden in de eerste momenten van de Big Bang, de oerknal waarmee het heelal 13,7 miljard jaar geleden begon. Dat is kort het verhaal van de Large Hadron Collider (LHC), die momenteel in de buurt van Genéve bij CERN wordt gebouwd. En dat is ook samengevat de uitzending van het programma Horizon, dat gisteren op de BBC 2 werd uitgezonden [2]een verkorte versie is als video-podcast hier te downloaden. Jan maakte mij er gisteren attent op en sterrenkunde-fanaat als ik ben liet ik daar uiteraard de halve finale Champions league tussen Liverpool en Chelsea voor schieten en schakelde moeiteloos over op BBC 2. Daar drie kwartier veel interessant nieuws over het hoe en waarom van de LHC. Bijvoorbeeld de bekende Ultra Deep Field van Hubble, een foto van een stukje hemel in het sterrenbeeld Oven (Fornax), 1 miljoen seconden belichtingstijd en daarmee het diepste stukje heelal dat we met visueel licht kunnen zien.

De Hubble Ultra Deep Field (HUDF)

Credit: ESA/NASA/HST

Op de foto zijn sterrenstelsels te zien tot 700 miljoen jaar na de oerknal. Nog dichter bij de oerknal dan de HUDF is de bekende foto van de variaties in de kosmische achtergrondstraling. Dat is het restant van die oerknal en in Horizon zagen we de radiohoorn van Holmdel, waarmee Wilson en Penzias in 1964 dat restje straling ontdekten. Ze hadden eerst niet door dat de oorsprong van de straling kosmisch, buitenaards was en om alle aardse bronnen uit te sluiten hadden ze zelfs de radiohoorn schoongemaakt van de duivenpoep waar die vol mee zat. 🙂 Uiteindelijk hadden ze in de gaten dat de straling, die een temperatuur had van bijna 3 Kelvin (drie graden boven het absolute nulpunt van -273 °C), uit de ruimte kwam en dat leverde het tweetal jaren later de Nobelprijs voor de natuurkunde op. Door de COBE-satelliet werden voor het eerst variaties in de straling gemeten en dat werd nog eens dunnetjes overgedaan door WMAP. Die ‘babyfoto’ van het heelal laat het heelal zo’n 400.000 jaar na de oerknal zien. Nog dichterbij de oerknal kunnen we niet zien, omdat het heelal dan door de koppeling van straling en materie ondoorzichtig is. De experimenten zoals bij het LHC zijn dan de enige manier om te kijken wat zich toen allemaal afspeelde. En dat gaan ze vanaf 26 november 2007 doen als de schakelaar van het dure apparaat wordt aangezet. Wat er dan gebeurt is onvoorspelbaar, maar in het programma werden al wat mogelijkheden opgesomd, o.a. door Lisa Randall, natuurkundige bij Harvard. Zo zouden er spontaan zwarte gaten kunnen worden gevormd. Niet om je zorgen over te maken, want ze zouden binnen de kortste keren verdampen (tenminste, dat hopen we dan maar). Ook zouden er misschien andere dimensies zichtbaar worden en zouden we een inkijkje kunnen krijgen in andere werelden. Leuke gedachte, toch? En tenslotte natuurlijk waar het allemaal om schijnt te draaien: wellicht dat ze een glimp zien van het Higgsdeeltje, het deeltje dat elementaire deeltjes hun massa geeft. Afijn, we zetten 26 november alvast in onze agenda. Zo en nu ga ik AC Milan-Manchester United kijken, dat heb ik wel verdiend. 🙂

Voetnoten

Voetnoten
1 hetgeen zo’n 800 miljoen botsingen per seconde schijnt op te leveren; knappe computers die dat allemaal in de gaten gaan houden
2 een verkorte versie is als video-podcast hier te downloaden
Share

Comments

  1. leuke site

  2. Hoi Jet,

    dank je!

    Grz,

    Adrianus

  3. vandaag is het dan toch zo ver toch?!?!
    gespannen?

  4. carlo snoeren uit dongen zegt

    sorry mense ik heb een beetje zitten kutten met namen van andere mensen mijn exuses daarvoor..

  5. carlo snoeren uit do zegt

    sorry mense ik heb een beetje zitten kutten met namen van andere mensen mijn exuses daarvoor..

  6. Het is toch al gebeurd? En 21 Oktober doen ze nog een keer en dan is er meer een kans dat er misschien iets gebeurd volgensmij

  7. Ik vind ’t tog wel eng hoor, Mis gaat t fout! Who knows,
    We wensen voor de beste :).

  8. Vandaag was het maar een test ::

    Vandaag slechts test
    We hoeven ons echter geen zorgen te maken dat de wereld zal vergaan. Bovendien werd vandaag enkel voor de eerste keer een proton door de buis geleid. Vijf seconden later kwamen de eerste gegevens binnen. Als alles goed gaat, zal de deeltjesversneller aan het einde van dit jaar voor het eerst een oerknal genereren. (gb)

    Maar ergens zeiden ze dat ze op 21 oktober het gaan probere

  9. Gelieve allemaal m’n astroblog van gisteren te lezen waarin staat dat er in de vrije natuur deeltjes voorkomen die meer dan honderd miljard keer méér energie bevatten dan de hoogste energie die de LHC kan bereiken. Enige relativering kan denk ik geen kwaad. 😀

  10. Wil even een reactie/mening geven over de het lhc project. Ik sta versteld van de intelligentie van de mens!Het slagen van dit project!!! Diegenen die dit zien als een gevaar, kijken niet verder in de toekomst en weten waarschijnlijk ook niet hoe zij op deze planeet zijn gekomen. Bovendien; als dit echt een gevaar voor de wereld zou zijn, dan hadden ze dit project twintig jaar geleden al niet door laten gaan! Wetenschap is leren en onderzoeken……VOOR DE TOEKOMST IN POSITIEVE ZIN! waar iedereen baat bij kan hebben!

  11. Drie hoeraatjes voor Sophie! Ik geef je helemaal gelijk hoor. Je hebt altijd mensen die bang zijn voor het onbekende, of het nou een kosmische samenstand in december 2012 of een enorme deeltjesversneller bij Genève is.

  12. We leven nog! Jippie!
    Reuze interessant, al die sterrenverhalen.
    Toch maar regelmatiger gaan kijken op je site.

  13. Hoi Astrid,

    Neem een abonnement zou ik zeggen. 🙂 (hips, ik ben net terug van ’t personeelsuitje….)

  14. Sterrennerd zegt

    Hi,
    Stel dat we een oerknal nabootsen,
    waar laat je dan het nieuwe “heelal” wat daardoor onstaat

  15. Dan krijg je lijkt mij een soort van overlap tussen oud en nieuw heelal. 😉

  16. Ruud hidden zegt

    GAAN WE NU ALLEMAAL DOOD OP 21 OKTOBER DAT WIL IK NIET IK BEN BANGG :'( GAAN WE NU DOOD IK BEN NOG ZO JONG IK MOET NOG ZO VEEL DOENN :'( IK WIL NIET DOOD IK WIL NIET DOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOD!!!!!!!!!!

  17. Ruud, de LHC ligt minstens tot de lente van 2009 stil. Dus 22 oktober kan je lekker gewoon weer aan het werk hoor. 😀

  18. egt waar eey
    wat dom dat ze dat gaan doen
    dan gaan de toch allemaal zelf dood
    wat een onzin
    en het is toch maar nep

  19. god bestaat. niks bewijzen van oerknal of zo er gaat tog niks gevonden worden:)

  20. waar wachten we op 2012 is ook al zoiets waar we mogen naar uitzien nu word het maar erger met deze wetenschap laat eens de natuur zijn gang gaan aan alles kom een eind !!

  21. je moeder zegt

    waarom geven ze zoveel geld uit aan al die onnodige dingen als ze het netzo goed kunnen gebruiken om armoede, ziektes en honger te bestrujden duhh!!!!!

Laat een antwoord achter aan paula Reactie annuleren

*