Chandra ziet helderste supernova ooit

Met behulp van NASA’s röntgensatelliet Chandra én visuele telescopen op Aarde hebben sterrenkundigen de helderste supernova ooit waargenomen. Een soort van super-supernova dus. Het moet een monster van een explosie zijn geweest, want de waargenomen lichtkracht is zo’n honderd keer krachtiger dan van ‘gewone’ supernovae ^[1]op de twee kleinere foto’s zien we de visuele (links) en röntgenfoto (rechts) van de supernova. Op de Chandra-foto in paars staat links het centrum van NGC 1260 en rechts SN 2006gy. Het gaat om de supernova met de esthetische naam SN 2006gy, die op 18 september 2006 werd ontdekt in het sterrenstelsel NGC 1260, 240 miljoen lichtjaartjes van ons verwijderd in het sterrenbeeld Perseus. Op grond van de hoeveelheid röntgenlicht kon men met Chandra bepalen dat het een supernova type II moet zijn geweest, d.w.z. een zwar ster die aan het einde van z’n leven gekomen is en al z’n buitenlagen in één enorme klap wegvaagt. Berekeningen laten zien dat de ster die SN 2006gy veroorzaakte zo’n 150 keer zo zwaar moet zijn geweest als de Zon. 😯 Een reusachtig zware ster dus! Het mechanisme waarmee deze ster explodeerde is waarschijnlijk wel anders dan van de standaard type II supernovae. Gewoonlijk explodeert bij een zware ster (acht zonsmassa’s of meer) de buitenste schil, als gevolg van een implosie van het binnenste van de ster. Die implosie is weer het gevolg van het feit dat de kern van de ster, die volledig uit ijzer bestaat, zwaarder is dan de Chandrasekhar-limiet (1,44 zonsmassa’s) en de electronen de zwaartekracht niet kunnen weerstaan.

Bij SN 2006gy is er vermoedelijk iets anders aan de hand. Het betrof waarschijnlijk een eerste generatie-ster, die vanuit z’n kern veel gammastraling uitzond. Die straling was zo heftig dat er paren werden gecreeërd van deeltjes en hun antideeltjes en die paren zorgden voor een heftig energieverlies. De kern van de superzware ster stortte daarom in en die implosie veroorzaakte op haar beurt weer een explosie van de buitenlagen. De waarneming van SN 2006gy geeft de sterrenkundigen wel enige zorgen. De moederster van de supernova lijkt namelijk op de welbekende ster Eta Carinae. Ook die is gigantisch zwaar, ergens tussen de 100 en 150 zonsmassa’s en ook die staat op het punt om in een geweldige uitbarsting te exploderen ^[2]dat wil zeggen: de kans is groot dat hij explodeert in een supernova of hypernova tussen vandaag en één miljoen jaar. Er is één verschil: SN 2006gy staat zoals gezegd 240 miljoen lichtjaar van ons vandaag. Eta Carinae staat 7.500 lichtjaar hiervandaan! Scheelt een tikkeltje. Op Aarde zijn we door onze beschermende atmosfeer waarschijnlijk beschermt tegen de gammastraling van een dergelijke nabije supernova, maar astronauten en satellieten zouden het echt te verduren krijgen. Het hele verhaal van meneer Nathan Smith en consorten over SN 2006gy verschijnt binnenkort in de statige Astrophysical Journal. De ware liefhebbers van smeuïge details willen het uiteraard eerder consumeren en dat kán, namelijk hierzo. Bron: Chandra/Harvard.