28 maart 2024

Supernova vaagt niet alles weg

Supernovarerstant RCW 103 met in het centrum een neutronenster én vermoedelijk nog een object

Credit: NASA/CXC/Penn State/G.Garmire et al

Supernovae worden meestal geschetst als sterexplosies die alles wegvagen wat zich in hun directe omgeving bevindt. Andere sterren, planeten, gas en stof, alles wordt weggeblazen in de allesvernietigende schokgolf. Maar dat beeld moet waarschijnlijk gecorrigeerd worden. Sterrenkundigen hebben namelijk met behulp van de Chandra röntgensatelliet van de NASA het supernovarestant RCW 103 bestudeerd en daaruit blijkt dat er naast de gebruikelijke neutronenster vermoedelijk nóg een ander object in het centrum is achtergebleven. De supernova die RCW 103 heeft achtergelaten moet zo’n 2.000 jaar geleden hebben plaatsgevonden op een (veilige) afstand van zo’n 10.000 lichtjaar. Op de foto zien we in het centrum als een blauwe stip de neutronenster die van de ster is overgebleven. Die is ongeveer 15 km in diameter, heeft meer massa dan de gehele zon en bestaat uit dus uit ultradicht op elkaar gepakte neutronen. Tot zover een standaard verhaal dat voor alle supernovae geldt. Maar het bijzondere van de neutronenster in RCW 103 is dat hij een zeer onregelmatige röntgenstraling uitzendt. Waarnemingen van Chandra laten zien dat de neutronenster een rotatieperiode heeft van 1 rondje per 6,7 uren, welke waarneming een bevestiging is van eerdere metingen met de Europese XMM-Newtonsatelliet. Die rotatieperiode is veel te langzaam voor een neutronenster van krap 2.000 jaar oud. Men vermoedt daarom dat er in de directe nabijheid van de neutronenster nog een (nu nog onzichtbare) begeleider draait. Er stroomt dan continue materie van die begeleider naar de neutronenster en dat veroorzaakt de onregelmatige röntgenstraling. Ook zorgt het gezamelijke magnetische veld van de neutronster en z’n begeleider voor een afremming van de rotatiesnelheid van de neutronenster. De begeleider heeft kennelijk de supernova-explosie 2.000 jaar terug van z’n compagnon, die ongeveer 8 zonmassa’s zwaar moet zijn geweest, overleefd. Het zal er wel zwartgeblakerd zijn. Bron: Chandra/Harvard.

Share

Speak Your Mind

*