28 maart 2024

Weer record-zwart gat ontdekt

Impressie van het zwarte gat in IC 10 met rechtsonder z'n begeleider

Credit: Aurore Simonnet/Sonoma State University/NASA

Het blijft de laatste tijd records regenen. 18 Oktober j.l. meldde ik de ontdekking van een stellair zwart gat van maar liefst 16 zonsmassa’s. Welnu, dat record kan weer in de geschiedenisboeken, want inmiddels is er een nieuw recordhouder gevonden: in het dwergstelsel IC 10, gelegen op een afstand van 1,8 miljoen lichtjaar in het sterrenbeeld Cassiopeia hebben sterrenkundigen een zwart gat ontdekt die tussen 24 en 33 zonsmassa’s zwaar is! Net als het vorige zwaargewicht is dit zwart gat deel van een binair systeem. Een team sterrenkundigen onder leiding van Andrea Prestwich (Harvard-Smithsonian Center for Astrophysics) bekeek het systeem met behulp van NASA’s Chandra röntgensatelliet en ze zagen dat de ‘gewone’ ster [1]Eentje van het type Wolf-Rayet. Dit zijn zware sterren met een massa van meer dan 20 zonmassa’s, die hun massa snel verliezen door een krachtige zonnewind.  in het systeem periodiek het zwarte gat bedekt, vanaf de Aarde gezien. Met de gammasatelliet Swift werden de waarnemingen bevestigd en vervolgens kon men eenvoudig de baanelementen van de twee componenten van het binaire systeem inclusief de massa’s berekenen.

Die 24-33 zonsmassa’s stelt de sterrenkundigen wel voor een raadsel, want theoretisch kunnen stellaire zwarte gaten [2]Die het evolutionaire eindpunt zijn van het korte, maar heftige leven van massieve sterren. niet zwaarder zijn dan zo’n 15 zonsmassa’s. Door het aantrekken van materie van z’n begeleidende ster zou een zwart gat wel kunnen groeien in massa, maar dat zou slechts 1 á  2 zonsmassa’s kunnen opleveren. Men denkt dat de oorspronkelijke ster, waar het zwarte gat in IC 10 uit voortgekomen is, 60 zonsmassa’s zwaar is geweest. IC 10 is een sterrenstelsel dat weinig zware elementen heeft. De ster zou voornamelijk uit waterstof en helium hebben bestaan en die schijnen beter vast te houden zijn dan zwaardere elementen. Die worden meestal door sterren in hun sterrenwind uitgezonden. Dat zou de reden kúnnen zijn dat de ster uiteindelijk zo’n zwaar zwart gat zou ‘baren’ (eh.. dat laatste is m’n eigen metafoor. Is ‘ie niet mooi?). Conclusie is in ieder geval dat er weer nieuwe verklaringen voor dergelijke zwarte gaten moeten worden gevonden. Werk aan de winkel voor de theoretici. Bron: Harvard/Center for Astrophysics.

Voetnoten

Voetnoten
1 Eentje van het type Wolf-Rayet. Dit zijn zware sterren met een massa van meer dan 20 zonmassa’s, die hun massa snel verliezen door een krachtige zonnewind.
2 Die het evolutionaire eindpunt zijn van het korte, maar heftige leven van massieve sterren.
Share

Speak Your Mind

*