28 maart 2024

The Gould Belt

The Gould BeltGisteravond 21 december 2007 op de clup der cluppen (Sterrenkundevereniging Christiaan Huygens-Zuidholland zuid) genoten van de “Uitsmijter van het jaar” als het om lezingen gaat. Althans voor diegenen die geinteresseerd zijn in onderwerpen die te maken hebben met ster-evolutie en de structuur van ons Melkwegstelsel. Uw scribent is in elk geval al jarenlang een fervent consument van allerhande amateur en professioneel leesvoer aangaande deze onderwerpen, maar….was desondanks echter NIET bekend met het begrip “The Gould belt”. Na het bijwonen van deze strakke supergoede lezing, zowel wat inhoud als manier van geven betreft, door Dr J.H.J de Bruijne is dat “mystery” ook weer een beetje meer opgehelderd. Zijn lezing bestond uit twee onderdelen te weten eerst uit een stukje fundamentele ster-evolutie zelf en daarna meer specifiek over het hoofdthema van de lezing “The Gould belt”. Omdat het onderwerp “ster-evolutie” zo groot en complex is kwamen we na het eerste deel van de lezing eigenlijk tot de conclusie dat deze spreker nog wel een keertje of zes extra mocht terugkomen om al die waanzinnig interessante “zijtakken”, die steeds weer door vragen uit het publiek op de proppen kwamen, tot in details uit te leggen!! Maar goed om toch een beetje een indruk te krijgen het volgende. Sterren zijn net zoals mensen “dynamische wezens”……Ze worden geboren, leven hun leven en gaan vervolgens weer “dood’. Alle sterren die we aan de hemel zien behoren tot “Ons”(?) Melkwegstelsel…..een grote platte pannenkoek-achtige verzameling van stof, gas en sterren……1 van de vele miljarden “heelal-eilanden” waarmee “ons”(?) Universum is gevuld. Sterren kunnen ontstaan in de vele koude stOverzicht van High Velocity Clouds aan de hemelof en (waterstof)gas wolken die braaf hun baantjes trekken om het centrum van onze melkweg. Echter zolang deze wolken gewoon braaf hun rondjes maken gebeurt er echter in principe helemaal NIETS……….Er is “iets externs” voor nodig om zo’n grote gaswolk te dwingen tot het “ineenstorten” tot kleinere gaswolken van verschillende massa’s die uiteindelijk resulteren in groep/cluster “proto-sterren”. Er zijn op dit moment een paar van die “externe factoren” bekend: o.a.: “Normale” galactische dichtheidsgolven, Supernovae en HVC’s (High velocity clouds).
Allemaal zorgen ze voor schokgolven die deze gaswolken instabiel kunnen maken en doen laten ineenstorten en fragmenteren, met als uiteindelijk resultaat een cluster van jonge sterren van verschillende massa’s. Het komt er in het kort op neer dat de Gould belt, een gigantische ringvormige structuur binnen onze melkweg, indirekt het gevolg is van een botsing van zo’n HVC met een van die vele koude gaswolken. HVC’s zijn ook gaswolken maar deze draaien met hoge snelheden haaks op het melkwegvlak.
Als zo’n gaswolk met grote snelheid bijna loodrecht door het vlak van de melkweg heen dendert en in botsing komt met zo’n “brave koude gaswolk” dan zal die “brave koude gaswolk” tot stervorming overgaan………In dit geval de waargenomen “Cassiopeia-Taurus” associatie. De, In deze CT-associatie, gevormde zware sterren zullen vervolgens weer rap “supernova gaan” en dus ook weer een schokgolf door de melkweg heen jagen met alle stervormingsgevolgen van dien.
Die ring van nieuwe sterren, de Gould belt, ontstaan uit de supernova-schokgolven van de “cassiopeia-Taurus” associatie staat onder een merkwaardige hoek van 20 graden t.o.v. het melkwegvlak hetgeen alleen (althans dat beweren de heren en dames theoretici) mogenlijk is door een HVC die onder een bepaalde hoek het melkwegvlak heeft doorkruist. “Normaal” gesproken vind stervorming in principe alleen maar plaats IN het vlak van de melkweg en deze “ring van nieuwe sterren” viel eerst John Herschel maar toch vooral Benjamin Gould op vanwege zijn ietwat vreemde stand t.o.v. het vlak van de melkweg. Afijn……..al met al een zeer interessant verhaal welke uiteindelijk alleen maar weer MEER vragen opriep….”Stof tot nadenken”…..en als dat het geval is dan is voor mij in elk geval zeer geslaagd. Gauw met mijn boekkie onder de kerstboom om nog meer te weten te komen!!!! (auteur van dit verslag: Jan Brandt. Ik kon gisteravond zelf niet komen. Jan, bedankt voor het uitvoerige verslag!, Adrianus).

Share
Over Jan Brandt

Speak Your Mind

*