De X-shooter is er klaar voor!

Het klinkt als het nieuwste wapen van het Pentagon in de strijd tegen de Iraakse sjiïtische terroristen, de X-shooter. We hebben het echter over de gevoeligste spectrograaf ter wereld, die in september 2008 komt te hangen onder één van de telescopen van de Very Large Telescope (VLT) in Chili ^[1]Op Cerro Paranal in de kurkdroge Atacama-woestijn in Noord-Chili. (zie de afbeelding hiernaast). De X-shooter wordt deze week door NOVA ^[2]Nederlandse Onderzoeksschool voor Astronomie. opgeleverd aan de Europese Zuidelijke Sterrenwacht (ESO). De X-shooter is de eerste van vier tweede-generatie instrumenten die in de plaats komen van een aantal tien jaar oude instrumenten. Precies tien jaar geleden is de VLT in gebruik genomen en nu wordt een van de eerste instrumenten van de VLT vervangen. X-shooter kan als spectrograaf het hele golflengtegebied van 300-2500 nm ^[3]Da’s van ultraviolet tot nabij-infrarood. in één keer (one shot) waarnemen. In de X-shooter wordt het licht dat door de VLT wordt opgevangen gerangschikt naar kleur. Het spectrum is de vingerafdruk (een soort streepjescode) van een object aan de hemel, waaruit bijvoorbeeld temperatuur, chemische samenstelling en roodverschuiving kunnen worden afgeleid. Het instrument gaat spectra maken van de zwakste bronnen die nog met de VLT waarneembaar zijn, zoals melkwegstelsels op grote roodverschuiving, gammaflitsers, bruine dwergen, en neutronensterren en zwarte gaten in andere sterrenstelsels. Ook zal X-shooter worden ingezet om bronnen te identificeren en te verklaren die met andere instrumenten, zoals de VLT Survey Telescope, ALMA en LOFAR, worden ontdekt. De naam X-shooter refereert trouwens aan object X, aan een ver en onbekend object in de ruimte. Laten we kijken of het de X-shooter lukt om dáár meer te weten over te komen. September a.s. is first light! Bron: NOVA + NRC-Handelsblad, 12 april2008.