29 maart 2024

Zwarte gaten als motor van de blazars

Voorstelling van het centrale gedeelte rondom het zwart gat in BL Lac

Credit: Marscher et al., Wolfgang Steffen, Cosmovision, NRAO/AUI/NSF

Een nauwkeurige studie van Alan Marscher (Boston Universiteit) en collega’s met behulp van de Very Long Baseline Array (VLBA) radiotelescoop heeft aangetoond dat actieve sterrenstelsels inderdaad aangedreven worden door een superzwaar zwart gat in het centrale gedeelte. Marscher’s team keek met name naar BL Lacertae (BL Lac, yep in het sterrenbeeld Hagedis), het prototype van de klasse van meest energierijke actieve sterrenstelsels, de blazars. De theorie zegt dat energierijke jets die uit die stelsels worden gespuwd veroorzaakt worden door superzware zwarte gaten. Door magnetische veldlijnen zouden de deeltjes in die jets in de vorm van een kurketrekker moeten bewegen, dus in een soort spiraalvorm. In het centrale gedeelte van de jets van BL Lac, 950 miljoen lichtjaar van de Aarde verwijderd, vond Marscher met de VLBA inderdaad verdikkingen in het gas die wijzen op spiraliserende jets. Dergelijke verdikkingen ontstaan doordat het superzware zwart gat periodes van activiteit afwisselt met minder actieve periodes, hetgeen tot een wisselende hoeveelheid uitgezonden radiostraling leidt. De theorie van de energieproductie door zwarte gaten in de centra van blazars komt precies overeen met de waarnemingen die Marscher’s team deed. Afgelopen donderdag publiceerden ze er een artikel over in het Britse vakblad Nature. Mediageniek als die sterrenkundigen tegenwoordig zijn hebben ze van de processen in het centrum van BL Lac ook een animatie gemaakt en die is hier te zien. Een full-resolutioversie is ook verkrijgbaar, in NTSC-versie en PAL-versie (beiden ruim 90 Mb). Eh… NTSC en PAL, da’s toch televisie? ❓ Afijn, genoeg geweest voor dit moment, ik ga naar de sterrenclub. Bron: NRAO.

Share

Speak Your Mind

*