28 maart 2024

Cepheïden vallen helemaal niet

Cepheïden in de Melkweg

Cepheïden in de Melkweg. Credit: ESO.

Recent onderzoek aan de rotatie van de Melkweg met behulp van Cepheïden, een soort veranderlijke sterren, laat zien dat die rotatie een stuk eenvoudiger gaat dan men eerst dacht. Sinds 1912 worden de Cepheïden gebruikt als afstandsindicator [1]De eerste die dat deed was Henrietta Leavitt., vanwege het feit dat er een sterk verband is tussen de periode van hun lichtvariatie en absolute lichtsterkte. Als je die absolute lichtsterkte vervolgens vergelijkt met de schijnbare lichtsterkte kan je gemakkelijk de afstand berekenen. Naast het gebruik van de Cepheïden als meetlat worden ze ook gebruikt om de rotatie van de Melkweg in kaart te brengen. Het vreemde was echter dat Cepheïden die redelijk dicht bij de Zon staan allemaal naar ons toe lijken te bewegen. Sterrenkundigen spreken van het ‘vallen van de Cepheïden’ en dat doen ze met een vaartje van ongeveer 2 km/seconde. Al tientallen jaren twisten sterrenkundigen over de vraag of dat vallen nou echt is en een soort van lokale verstoring in de rotatie van de gehele Melkweg is óf dat het iets te maken heeft met de Cepheïden zelf. Welnu, Nicolas Nardetto en z’n  geachte collegae hebben acht Cepheïden waargenomen (zie afbeelding) en op basis daarvan geconcludeerd dat ze niet echt vallen, maar dat we te maken hebben met een intrinsieke eigenschap van de Cepheïden. Ze deden die waarnemingen met de HARPS [2]High Accuracy Radial Velocity for Planetary Searcher. spectrograaf, verbonden achterop de 3,6-m ESO telescoop van La Silla, 2.400 m bovenin de Atacama woestijn in Chili. In feite is de HARPS bedoeld om exoplaneten te zien, maar andere toepassingen zijn ook mogelijk. En met succes, want Nardetto et al konden zien dat het vallen van de Cepheïden geen echte beweging inhoudt, maar dat het ontstaat in de atmosfeer van deze sterren. En daarmee is de lokale ‘anomalie’ in de rotatie van de Melkweg verklaard. 😀 Binnenkort verschijnt er overigens een artikel van Nardetto et al in het vakblad Astronomy & Astrophysics. Voor lezers van de Astroblogs hier al te lezen. Service, nietwaar? 😉 Bron: ESO.

Voetnoten

Voetnoten
1 De eerste die dat deed was Henrietta Leavitt.
2 High Accuracy Radial Velocity for Planetary Searcher.
Share

Comments

  1. Hehe, nou weet ik waarom ik op H.Arp terechtkwam bij het anagram van Laughlin.

    Huge Applet, Unsearchable Terrestrials!

    HARPS komt erin voor.

  2. Haha, grappig. 😀 Wel toevallig dat je er zo achter komt.

Speak Your Mind

*