28 maart 2024

Superzware zwarte gaten kwamen ook in het vroege heelal voor

4C60.07 (l) en zijn buurstelsel

4C60.07 (l) en zijn buurstelsel. Credit: David A. Hardy/UK ATC

In de centra van sterrenstelsels komen superzware zwarte gaten voor. De Melkweg kent een bescheiden exemplaar van 3,6 miljoen zonmassa’s, maar er zijn ook extreem zware exemplaren tot 18 miljard zonmassa’s, zoals het geval is in de blazar OJ 287. Onderzoek van sterrenkundigen laat zien dat die superzware zwarte gaten niet alleen een hedendaags verschijnsel in het heelal zijn, maar dat ze twaalf miljard geleden ook al voorkwamen. Het heelal was toen slechts 1,7 miljard jaar oud. De sterrenkundigen onder leiding van Rob Ivison (Astronomy Technology Centre, Engeland) onderzochten twee sterrenstelsels op twaalf miljard lichtjaar afstand. Eén daarvan, genaamd 4C60.07, kent een sterke radiostraling, wijzend op een quasar. Quasars worden in hun emissie altijd gevoed door een superzwaar zwart gat in het centrum. In eerste instantie dacht men dat om het zwarte gat van 4C60.07 een geweldige stervorming plaatsvindt, met een snelheid van zo’n 5.000 zonmassa’s per jaar. Maar recente waarnemingen met de Submillimeter Array van acht radiotelescopen in Hawaï laten zien dat er helemaal geen stervorming plaatsvindt. De kern wordt omgeven door oude, relatief rustige sterren. Maar er vindt wél stervorming plaats in een naburig stelsel, dat men vlakbij 4C60.07 ontdekte. Ook dat sterrenstelsel blijkt een superzwaar zwart gat in het centrum te hebben (zie afbeelding met een impressie). Door gas en stof wordt het meer verhuld en daarom is het nooit eerder opgemerkt. Tussen beide stelsels loopt een gasstroom van het naburige stervormingsstelsel naar 4C60.07. Zoals wij naar beide sterrenstelsels kijken is het plaatje twaalf miljard jaar terug in de tijd. Inmiddels zullen beiden samengesmolten zijn en zullen de twee superzware zwarte gaten één zijn geworden. Meer info in dit artikel, dat binnenkort wordt gepubliceerd in de Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. Leuk leesvoer voor in de herfstvakantie. 🙂 Bron: CfA.

Share

Speak Your Mind

*