29 maart 2024

Waarom staat Jodrell Bank daar waar ‘ie staat?

Jodrell Bank in 1945

Jodrell Bank in 1945. Credit: Jodrell Bank, University of Manchester.

In het noordwesten van Engeland bevindt zich het wereldberoemde Jodrell bank Radio Observatory. Op positie  53° 14″ 10,5″ N, 2° 18″ 25,7″ W om precies te zijn en geen centimeter er naast. Waarom staat de radiotelescoop precies daar en niet ergens anders? Het antwoord las ik vandaag in het boek Cosmological Enigmas van Mark Kidger en het is een echte historische anekdote. We moeten terug naar eind jaren dertig, toen de Tweede Wereldoorlog in zicht kwam. Ter voorbereiding inventariseerde de Britse regering de gegevens van 8.000 geleerden, zodat zij in tijden van nood snel opgeroepen konden worden. Zodra de oorlog uitbrak en de Duitsers hun bombardementen op Engeland uit gingen voeren werden de geleerden opgeroepen en aan het werk gezet. Een deel hield zich bezig met de ontwikkeling van de radar, het systeem om vijandelijke bommenwerpers zonder visueel zicht toch in beeld te krijgen, zodat ze neergeschoten konden worden. Eén van die geleerden was Bernard Lovell, die in 1936 als natuurkundige was afgestudeerd van de Universiteit van Bristol. Na de oorlog, ergens eind 1945, had Lovell een vrachtwagen vol met radarapparatuur geladen, die hij voor welgeteld vijf pond van het leger had gekocht. Lovell had vanaf het begin de intentie om de apparatuur in te zetten voor sterrenkundige doeleinden. Aanvankelijk wilde hij ermee werken in Manchester, maar het bleek dat de tram die door Oxford Road reed teveel electrische storing gaf.

De Lovell-radiotelescoop van Jodrell Bank nu

Credit: Jodrell Bank, University of Manchester.

Daarom koos Lovell voor een andere bestemming, namelijk een stuk land in de vlakte van Cheshire, dat eigendom was van de botanische afdeling van de Universiteit van Birmingham. Maar wat gebeurde er: een stuk voordat Lovell bij de eindbestemming was kwam de vrachtwagen vast te zitten in de modder. En wat hij in z’n medewerkers ook probeerden: de vrachtwagen zat muurvast. Daarom besloot men daar ter plekke de apparatuur uit te laden en te installeren. Jullie vermoeden het waarschijnlijk al: yep, dat is precies de plek geworden waar Jodrell Bank Observatory ontstaan is. Met de radarapparatuur was Lovell in staat om onder andere signalen op te vangen van meteoren. En da’s het verhaal over de oorsprong van het Jodrell Bank Radio Observatory (hiernaast zie je het zoals het er nu uit ziet, met de Lovell radioschotel). We weten inmiddels dat het er met dit wetenschappelijke instituut niet zo best voor staat, dus laten we hopen dat het niet eindigt als een voetnoot in de wetenschappelijke jaargangen. Bron: Wikipedia + Mark Kidger, Cosmological Enigmas (The Johns Hopkins University Press).

Share

Speak Your Mind

*