28 maart 2024

Veroorzaakt kosmische straling de bliksem?

Credit: Wikimedia Images/Pixabay.


Al eeuwen proberen mensen te achterhalen hoe bliksem nou precies wordt veroorzaakt. Eén van de eersten die dat op een wetenschappelijke manier deed was Benjamin Franklin. Nou ja, het is maar wat je wetenschappelijk noemt als je met gevaar voor eigen leven een experiment doet met een vlieger en nat vliegertouw tijdens een onweersbui. Het leidde in ieder geval tot de uitvinding in 1752 door Franklin van de bliksemafleider. Probleem met het bepalen van de exacte oorzaak van bliksem is dat volgens berekeningen drie miljoen volt per meter minimaal nodig is om bliksem te veroorzaken, de zogenaamde doorslagspanning. Omdat in de meeste gevallen de negatief geladen wolken zich onderaan bevinden, zullen onder de wolk de elektronen in de aardkorst verdreven worden, zodat de aarde plaatselijk een positieve lading krijgt. Onder de wolk heerst daarom een sterk elektrisch veld, dat omhoog gericht is. De elektrische spanning in dat veld is echter 100 á 1.000 keer kleiner dan die 3 MV/m die noodzakelijk is om een ontlading mogelijk te maken. Kortom, wat ’triggert’ de bliksem nou precies? Een team wetenschappers onder leiding van Joseph Dwyer (Florida Institute of Technology) denkt de oplossing gevonden te hebben in kosmische straling: hoogenergetische deeltjes, zoals protonen, die afkomstig zijn van supernovae en gammaflitsers. Als zo’n proton een deeltje in de onweerswolk raakt kan dat tot een laswine (cascade) aan electronen leiden. Door de electrische lading van de wolk groeit de energie van de electronen en dat kan de noodzakelijke doorslagspanning opleveren. De electronen produceren volgens Dwyer en z’n team ook radiostraling en die moet volgens hun vanaf de aarde gemeten kunnen worden. Als moderne Benjamin Franklin’s zijn ze van plan om komende zomer met hun air shower array die radiostraling van de electronen te meten en te kijken of er inderdaad een verband is tussen de kosmische straling en de bliksem. Hopelijk nemen ze minder risico dan hun beroemde voorganger. 🙂 Bron: Physics World.

Share

Comments

  1. Je kunt meer over de Florida experimenten hier vinden. Ze nemen veel minder risico dan Franklin…

Speak Your Mind

*