28 maart 2024

Kosmische straling en de kosmoklimatologie

Wolken ontstaan door kosmische straling

Wolken ontstaan door kosmische straling. Credit: Henrik Svensmark 

De bekende Deense natuurkundige Henrik Svensmark (1958) is al jaren bezig om te laten zien dat niet kooldioxide (CO2) als voornaamste oorzaak van de recente opwarming van de atmosfeer moet worden gezien, maar fluctuaties in de kosmische straling. Volgens Svensmark is het aannemelijk dat kosmische straling een belangrijke rol speelt bij het ontstaan van lage bewolking, doordat de energierijke deeltjes van de kosmische straling ionisatie veroorzaken van deeltjes in de dampkring, hetgeen leidt tot het ontstaan van condensatiekernen, waaruit vervolgens de lage bewolking ontstaat. Lage bewolking heeft een overwegend afkoelend effect op de aarde. Volgens Svensmark is de hoeveelheid kosmische straling die de aarde bereikt direct afhankelijk is van zonneactiviteit. Zoals we de afgelopen drie jaar hebben gezien is de Zon momenteel erg rustig in activiteit, hetgeen merkbaar is aan het opvallend lage aantal zonnevlekken dat te zien is – waarover afgelopen zaterdag nog een mooi artikel in de NRC stond, maar dit even terzijde. Met de zonverkenner Ulysses was al geconstateerd dat de hoeveelheid zonnewind gedurende het laatste minimum zo’n 20 á 25% lager was dan het vorige zonneminimum. De zonnewind biedt een soort van beschermend schild tegen de kosmische straling, dus hoe minder zonneactiviteit des te meer kosmische straling de aarde bereikt. Hoe meer kosmische straling de aarde bereikt des te meer wolken en dus afkoeling. Wacht eens even, afkoeling, de aarde wordt toch steeds warmer? Ja, da’s de stelling van de club van Al Gore en consorten. Maar zoals gezegd denkt Svensmark daar héél anders over. In 1997 kwam hij samen met Eigil Friis-Christensen met de stelling dat temperatuurfluctuaties op aarde het gevolg zijn van variaties in de intensiteit van de zonnewind en ze noemden deze theorie kosmoklimatologie.

Henrik Svensmark

Henrik Svensmark. Credit: Henrik Svensmark 

Een paar maanden terug had ik een astroblog over het verband tussen kosmische straling en het ontstaan van bliksem, dus dat sluit aardig aan bij elkaar. Waar het óók aardig bij aansluit is bij hetgeen Carlo Jenniskens december vorig jaar bij Huygens verkondigde, namelijk dat de temperatuursstijging geen gevolg is van de stijging van de hoeveelheid CO2 in de dampkring, maar juist een oorzaak. Voor wie de details in de theorie van Svenmark zoekt: er is onlangs een nieuw artikel van hem samen met twee collegae verschenen en daarin gaat hij in op de zogenaamde Forbush afnames, dat zijn afnames in de gemeten hoeveelheid kosmische straling ná een uitbarsting van de zon. Ik zal daar nog wel een keertje op terugkomen. Bron: the Reference Frame + Wikipedia.

Share

Comments

  1. Dit is erg verwarrend allemaal, Adrianus.

    Dus de aarde zou kouder worden vanwege meer bewolking vanwege kosmische straling vanwege afgenomen zonne-activiteit, maar toch zou er meer CO2 zijn vanwege toenemende temperatuur (en niet andersom).

    Koud, warm, warmer, wanneer vinden ze eindelijk eens uit hoe het nu zit?

    Eén ding weet ik wel: klimaatmaatregelen zijn gedoemd te mislukken.

    Dat komt door het menselijk onvermogen.

    Dat weten we, omdat Nederland ooit eens heel erg overtuigd was dat het anders moest en dat noem maar wat, auto's het beste druppelvormig zijn, maar dat iedereen toch weer in hummers ging rijden.

    De Chinezen hebben de Hummer nu van General Motors gekocht, die zien daar dus toekomst in. En de Amerikanen hebben met Obama het licht gezien, jaja.

    • Volgens mij zegt Svensmark niet dat het kouder wordt, alleen dat de temperatuur sterk beïnvloed wordt door de kosmische straling. Neemt die straling af (en dan bedoel ik zoals Hannes zei de galactische kosmische straling, niet die afkomstig van de Zon) of neemt het beschermende schild van de zonnewind toe dan zal de temperatuur stijgen. Dat klimaatmaatregelen geen effect hebben is ook geen ramp. Zoals Jenniskens zei is het aandeel van de mens in de CO2 stijging beperkt, slechts 5%. En CO2 neemt op haar beurt weer een bescheiden aandeel in het broeikasteffect: waterdamp veroorzaakt 36 tot 70% van het effect en CO2 ’slechts’ 9-26%.

  2. Nou ja, niet iedereen reed in de Hummer natuurlijk, sorry.

    Wel 'n eng wagentje, 'n Amerikaans model jeep in zwang geraakt door de oorlog in Irak.

  3. Vermoedelijk wordt de ionisatie van de dampkring inderdaad veroorzaakt door buitenaardse invloeden.

    Ik denk dat bliksem als natuurverschijnsel een gevolg is van interactie van de aardse atmosfeer met kosmische straling.

    Als het ware een compensatie van het elektrisch potentiaalverschil dat ontstaat door ionisatie van moleculen in de atmosfeer.

    Vroeger werd gedacht dat kosmische "stralen" een elektromagnetische oorsprong hebben, maar in de dertiger jaren van de vorige eeuw werd duidelijk dat deze straling elektrisch geladen is.

    Bij het verval van de instabiele pionen ontstaan muonen.

    Muonen zijn elektrisch geladen deeltjes gelijk elektronen, maar met meervoudige massa.

    Wikipedia zegt "Elektrostatische elektriciteit is eeuwenlang opgewekt door wrijving, en het mag dan ook geen wonder heten dat wrijving tussen de verschillende luchtmassa's een sterk elektrisch veld oplevert." – mijns inziens onjuist.

  4. Had er beter bij kunnen vermelden dat laag-energetische kosmische straling verondersteld wordt door de zon te worden geproduceerd, en hoog-energetische straling door supernova's.

    Beide veroorzaken een potentiaalverschil met de Aarde. Alleen is de uitwerking verschillend.

  5. Ha die Arie,

    Lag net zowat te pitten op de bank…maarre….ben, dit lezende, meteen weer klaar wakker.

    Mijn meest recente stukkie astronomisch leesvoer, heb het net uit, is namelijk het allerlaatste boek van deze zelfde Henrik Svensmark, in samenwerking met ene Nigel Calder overigens….ook geen kleine jongen, dunkt mij!!

    Dit boek getiteld "Kosmisch klimaat" handelt dus over de best wel wetenschappelijk strak onderbouwde bevindingen van deze serieuze wetenschapper aangaande de invloed van kosmische straling op het wereldklimaat!

    Een heerlijk boek voor mensen die Al Gore het liefst zijn onterecht verkregen Nobelprijs weer ziet inleveren en tevens ook al die z.g. CO2 schijnheilige nep-milieuvriendelijke Priusmobielen van een zeker japans merk beginnend met de letter "T" de shredder in zien verdwijnen!!

    Als je in dit boek ook leest hoe zijn solide wetenschappelijk werk steeds maar weer tegengewerkt is geworden, door het telkenmale maar weer afknijpen van, door de politiek gestuurde geldstromen, dan ga je je echt afvragen of die hele zielige klimaat-discussie eigenlijk nog wel eerlijk en met een open wetenschappelijk vizier gevoerd wordt!!

    Ik kreeg na het lezen van dit boek echt het idee dat alles wat ook maar een beetje afwijkt van dat standaard "den menscheid is den groten boosdoener" dogma, gewoonweg keihard wordt afgeknepen omdat het niet…eh…. "Milieu-y" genoeg is.

    Oh…enne voordat ik nu weer aan de milieu-schandpaal wordt genageld….ik ben, zoals bekend mag worden verondersteld, helemaal geen fan van Hummer-achtige mobielen en zo….in tegendeel zelfs, ik ben juist een zuinigheidsfetisjist (mijn 40 jaar oude 2CV'tje doet 1 op 22,6!!) MAAR….het moet natuurlijk niet zo zijn dat iemand die zo'n Hummertje nu eenmaal WEL leuk vind nu met de nek wordt aangekeken op gronde van wetenschappelijk onvoldoende bewezen dogma's.

    Da's nou precies het mooie (en me dunkt ook wel het dappere!!) aan die meneer Svensmark….Hij probeert toch die hele klimaatproblematiek een beetje zuiver te houden….voor zover er uberhaupt eigenlijk wel echt sprake is van "problematiek" ..en het niet wellicht gewoon moeder natuur(waar den verdorven(??)menschheid ook maar gewoon een deeltje van is!!) is, bezig met "haar dagelijkse werkzaamheden".

    Nou ja….mocht je onverhoopt interesse hebben dan neem ik het bewuste boekwerkje wel mee naar de eerstvolgende astro-bijeenkomst….of je schaft hem zelf aan bij De Koepel!!

    Zo…en nu ga ik CO2-neutraal pitten…ofwel niet te veel ruften onder de dekens…ha..ha..

    • Goh, heb ik je uit je slaap gehouden Jan? Ik zal 't niet meer doen. 🙂 Voor dat boek hou ik mij aanbevolen trouwens, lijkt mij interessant. Van die Calder heb ik hier ook nog wat boekjes liggen. Grappig trouwens dat wij het zaterdagavond over dat CO2 gebeuren hadden en dat ik zondag vervolgens dat artikel van Svensmark las.

  6. bart van der horst zegt

    Die fluctuaties in kosmische straling is het zeker dat die alleen door de zon worden beinvloed? Of zijn er meer oorzaken.

Laat een antwoord achter aan Adrianus V Reactie annuleren

*