28 maart 2024

V445 Puppis, vampierster én tikkende tijdbom

V445 Puppis, een echte vampierster

V445 Puppis, een echte vampierster. credit: ESO/P.A. Woudt.

Met behulp van de Very Large Telescope (VLT) van de Europese Zuidelijke Sterrenwacht in Chili hebben sterrenkundigen ontdekt dat de ster V445 in het zuidelijke sterrenbeeld Achtersteven (Puppis) een voorloper is van een type Ia supernova. Het gaat om een witte dwerg, die deel uitmaakt van een dubbelstersysteem. In november 2000 onderging de ster een uitbarsting, waarbij de lichtkracht 250 keer helderder werd en naar twee kanten toe massa werd uitgeworpen. Vanwege die uitbarsting wordt V445 een nova genoemd, maar naar nu blijkt moet het uiteindelijk een potentiële supernova opleveren, waarbij de lichtkracht honderden miljoenen tot meer dan een miljard keer die van de zon kan zijn. Eén sterke aanwijzing voor deze fatale afloop is het feit dat V445 een gebrek aan waterstof heeft, een typisch kenmerk van type Ia supernovae. Met behulp van het NACO adaptive optics instrument verbonden aan de VLT heeft men de expanderende bi-polaire schil rondom V445 waargenomen en dat heeft dit fraaie filmpje opleverd:

De schil breidt zich met een vaartje van zo’n 24 miljoen km per uur uit. Op de video zijn enkele heldere punten, knopen, te zien die extra snel gaan. Die hebben een snelheid van 30 miljoen km/uur. Dát deze details zichtbaar zijn is echt fantastisch, want met een afstand van 25.000 lichtjaar zijn die knopen zeer klein. Ze zijn vergelijkbaar met een euromunt, die van 40 km afstand wordt bekeken. 😯 V445 Puppis wordt een vampierster genoemd. De witte dwerg trekt namelijk door z’n sterke gravitatiekracht massa aan van z’n (niet zichtbare) partner, een gewone ster. Die partner wordt als ’t ware leeggezuigd. Dat gaat door totdat V445 een kritische massa bereikt, de zogenaamde limiet van Chandrasekhar. Die bedraagt 1,44 zonmassa’s. Gaat de massa er overheen dan is ’t boem, megaboem eigenlijk. Dan heb je de puppis aan het dansen en barst het complete V445 systeem uiteen als supernova. Bron: ESO.

Share

Speak Your Mind

*