29 maart 2024

Fermi ziet gamma-uitbarsting bij een micro-quasar

Cygnus X-3

Cygnus X-3. Credit: NASA/DOE/Fermi LAT Collaboration

Sinds 1963 kennen we de quasars (quasi-stellar radio source), sterrenstelsels wiens actieve kern – aangedreven door supermassieve zwarte gaten – door hun enorme afstand in optische telescopen op een ster lijkt. Microquasars zijn de lichte variant ervan en ze zijn nog niet zo heel lang bekend. Net als quasars hebben ze een sterke, veranderlijke radiostraling, die vanuit twee radiojets wordt uitgezonden. Het verschil is dat bij zo’n microquasar de bron een dubbelster is, waarvan één van de compagnons een zwart gat of neutronenster van enkele zonmassa’s is. Beroemdste voorbeeld is SS433. Met de gammasatelliet Fermi hebben ze onlangs een uitbarsting bij de microquasar Cygnus X-3 ontdekt in hoogenergetisch gammalicht. De zichtbare ster van Cygnus X-3 – 30.000 lichtjaartjes voorbij de slager in het sterrenbeeld Zwaan (Cygnus) – is een zeer zware Wolf-Rayet ster, die met een oppervlaktetemperatuur van ruim 100.000 graden superheet is. Deze ster heeft een zeer sterke zonnewind, waarmee continue massa de ruimte in wordt geslingerd, richting de compacte partner. Of dat een zwart gat of een neutronenster is niet bekend, maar we weten wel dat ‘ie in 4,8 uurtjes één keer om de ster draait. Dat materiaal van de ster verzamelt zich in een zogenaamde accretieschijf rondom het zwarte gat of neutronenster en af en toe vinden daar hoogenergetische uitbarstingen plaats. Tussen 11 oktober en 20 december 2008 en tussen 8 juni en 2 augustus 2009 werden door Fermi gamma-uitbarstingen bij Cygnus X-3  waargenomen, uitbarstingen die gevolgd werden door radio-uitbarstingen. In de uitbarstingen heeft men nog geen periodiciteit ontdekt, dus de vraag is of toekomstige uitbarstingen voorspeld kunnen worden. Wordt vast en zeker vervolgd. Bron: New Scientist.

Share

Speak Your Mind

*