28 maart 2024

Twee sterren die in 5,4 minuten om elkaar heen draaien

Lichtcurve + model van HM Cancri. Credit: GSFC/D. Berry

Astronomen van onder meer de Radboud Universiteit Nijmegen hebben ontdekt dat de twee sterren in de dubbelster HM Cancri [1]Ook wel bekend als RX J0806.3+1527, in het sterrenbeeld Kreeft. in slechts 5,4 minuten om elkaar heen draaien. 😯 Daarmee is HM Cancri de dubbelster met veruit de kortst bekende baanperiode. Het is ook een van de allerkleinst mogelijke dubbelsterren, met een totale afmeting van niet meer dan 8 maal de diameter van de aarde. Dit is hetzelfde als slechts een kwart van de afstand van de aarde tot de maan. Het dubbelstersysteem HM Cancri bestaat uit twee witte dwergen die zo dicht bij elkaar zitten dat er massa overstroomt van de ene witte dwerg naar de andere. Witte dwergen zijn de uitgebrande sintels van sterren zoals de zon en bestaan uit helium, of koolstof en zuurstof. HM Cancri werd ontdekt als zwakke röntgenbron door ROSAT in 1999. In 2001 werd de 5,4 minutenperiode gevonden uit lichtvariaties in het röntgen en het optische licht. Of deze periode ook de baanperiode van de dubbelster was, is echter lang onduidelijk gebleven. Het zou zo kort zijn dat veel astronomen niet konden geloven dat dit klopte. Het internationale team van astronomen, onder leiding van dr. Gijs Roelofs van het Harvard-Smithsonian Center of Astrophysics, heeft nu met behulp van de grootste telescoop ter wereld, de 10-m Keck telescoop op Hawaï, kunnen aantonen dat ook de baanperiode daadwerkelijk 5,4 minuten is. Dit is gedaan door de snelheidsvariaties in de spectraallijnen van HM Cancri te detecteren. Deze snelheidsvariaties ontstaan door het Dopplereffect dat, door de beweging van de sterren, de lijnen in het spectrum op de baanperiode naar het rood en het blauw doet verschuiven. De waarnemingen aan HM Cancri waren een ultieme uitdaging door de zwakte van het object en de snelheid waarmee gemeten moest worden om de 5,4 minutenvariaties toch nog te kunnen zien. HM Cancri staat op een afstand van ongeveer 16.000 lichtjaar en is een miljoen keer zwakker dan de zwakste ster die met het blote oog zichtbaar is. Ook voor ons begrip van sterevolutie is HM Cancri een uitdaging. De bevindingen over HM Cancri worden morgen, 10 maart, gepubliceerd in het Amerikaanse tijdschrift Astrophysical Journal Letters. Mocht je daarop niet geabonneerd zijn, niet gelijk in paniek raken, hier is het artikel ook te bewonderen. Bron: Nova.

Voetnoten

Voetnoten
1 Ook wel bekend als RX J0806.3+1527, in het sterrenbeeld Kreeft.
Share

Speak Your Mind

*