29 maart 2024

Danken we ons bestaan aan de Supernova van Munchen?

Vond 2,8 miljoen jaar geleden een nabije supernova plaats? Credit: NASA

Ik ben de laatste tijd een boek aan het lezen van het duo Henrik Svensmark en Nigel Calder, genaamd Kosmisch Klimaat, een boek dat ik even geleend heb van Jan Brandt, co-auteur van deze voortreffelijke blogsite. Het gaat over Svenmark’s theorie dat de energierijke kosmische straling uit de ruimte verantwoordelijk is voor klimaatveranderingen en in veel mindere mate de mens en diens kooldioxide. In hoofdstuk 7 komt het verhaal voor van de zogenaamde Supernova van Munchen. Ik had nog niet eerder van die term gehoord, dus wel interessant om er even op in te gaan. Het begon in 1999 toen de natuurkundige Gunther Korschinek van de Technische Universiteit van München voor het eerst ijzerisotopen ijzer-60 ontdekte in de mangaanknol [1]Mangaanknollen zijn op grote diepte in veel oceanen voorkomende knollen bestaande uit een mengsel van ijzer- en mangaanoxide (en een groot aantal andere metalen en andere elementen in lagere … Lees verder met het nummer 237d, die op de bodem van de Stille Oceaan bij Hawaï was opgedoken. IJzer-60 is zeer zeldzaam op aarde en het kan alleen ontstaan in de zeer extreme omstandigheden van een supernova. In eerste instantie kon de leeftijd van het mangaan niet worden vastgesteld, maar latere mangaanknollen die ook ijzer-60 bevatten bleken ongeveer 2,8 miljoen jaar oud. In 2004 kwamen Korschinek en collegae met de theorie dat 2,8 miljoen jaar geleden een supernova dicht bij het zonnestelsel – afstand ergens tussen de 100 en 200 lichtjaar – moet zijn ontploft, iets dat de toenmalige apen de nodige schrik zal hebben bezorgd, omdat die nieuwe ster weken helderder dan de Nieuwe Maan moet zijn geweest.

Van het oerwoud naar de savanne

Op de savannen evolueerden de apen tot mensen. Credit: Cocoparisienne/Pixabay.


Vóór de supernova explodeerde was het klimaat op Aarde vrij warm en hadden de apen een goed bestaan in de tropische oerwouden, alwaar ze leefden van een vegetarisch dieet. Maar de Supernova van Munchen, zoals de geëxplodeerde ster in Svensmark boek wordt genoemd, gooide roet in het eten (bijna letterlijk), want de kosmische straling moet met 15% zijn toegenomen. Daardoor nam de hoeveelheid lage wolken in de atmosfeer toe en dat werkt volgens Svensmark’s theorie verkoelend. Er trad geleidelijk een wereldwijde verkoeling op én een droger wordend klimaat in Afrika. De  voedselketen in de tropen raakte van slag en dé plek waar de apen voedsel konden krijgen waren de zich uitbreidende savannes, met hun kuddes wilde dieren. Maar gewend aan fruit was het gebit van de apen niet geschikt voor rauw vlees en dus moesten ze gereedschappen ontwikkelen om dat rauwe vlees in stukken te snijden, tot hapklare brokken dus, en ook moesten ze goed samenwerken om die dieren te kunnen vangen. Ergo: door de afkoeling van de aarde door die supernova 2,8 miljoen jaar geleden kwamen de apen tevoorschijn uit het oerwoud en gingen ze de Afrikaanse savannes op. Langzaam evolueerden ze tot mensapen, die leerden omgaan met vuistbijlen en speren en die georganiseerd op jacht gingen op wilde dieren. Afijn, een leuke theorie van die mijnheer Korschinek en consorten. Leuk boek om te lezen, aanrader! Bron: Henrik Svensmark & Nigel Calder, Kosmisch Klimaat, Veen Magazines 2007.

 

Voetnoten

Voetnoten
1 Mangaanknollen zijn op grote diepte in veel oceanen voorkomende knollen bestaande uit een mengsel van ijzer- en mangaanoxide (en een groot aantal andere metalen en andere elementen in lagere concentraties) die daar zeer langzaam (in de loop van miljoenen jaren) zijn gegroeid. Per 4 miljoen jaar groeien ze ongeveer één centimeter! 😯 Bron: Wikipedia.
Share

Speak Your Mind

*