29 maart 2024

Hoera, 2011 wordt het Jaar van de Scheikunde

Credit: Elchinator/Pixabay.

2011 is door de Verenigde Naties uitgeroepen tot het Internationale Jaar van de Scheikunde (IYC 2011)! ‘Eh… ja, scheikunde, so what?’ hoor ik jullie hardcore-astrobloggers al denken, ‘wat hebben wij te schaften met scheikunde?’ Nou simpel, sterrenkunde en scheikunde zijn zeer nauw met elkaar verbonden. Scheikunde of chemie is de studie van samenstelling en bouw van stoffen, de chemische veranderingen die plaatsvinden onder bepaalde omstandigheden, en de wetmatigheden die daaruit te destilleren zijn. Die ‘stoffen’, daar gaat het even over, want die bestaan uit atomen, enkelvoudige stoffen bestaan uit één soort atomen, samengestelde stoffen uit meerdere atoomsoorten. En waar komen die atomen vandaan? Tataratááá, daar komt de sterrenkunde om de hoek. Atomen  of elementen zijn namelijk allemaal in het heelal ‘gebouwd’ in drie soorten processen: in de eerste twintig minuten na de oerknal – waarmee 13,7 miljard jaar geleden het heelal ontstond, had je de oerknal-nucleosynthese, in de volgende 13,7 miljard jaar, vanaf het moment dat de eerste sterren onstonden, had je de stellaire nucleosynthese en de explosieve nucleosynthese [1]Een klein deel van de elementen ontstaat overigens ook door kosmische straling.

Welke elementen zijn wanneer ontstaan? Credit: Wikimedia Commons.

Bij de eerste vorm van nucleosynthese, kort na de oerknal, onstonden waterstof, deuterium, helium, lithium, tritium en beryllium. Bij de stellaire nucleosynthese, die zoals de naam al aangeeft in sterren plaatsvindt, worden de elementen tot en met ijzer gevormd, de lichte elementen zoals koolstof in lichte sterren, de zware elementen zoals ijzer in de zwaarste sterren. De zwaarste elementen in het periodieke systeem ná ijzer zijn allemaal ontstaan in de allereerste seconden na de uitbarsting van een supernova. Da’s de laatste vorm, de explosieve nucleosynthese. In de afbeelding hiernaast zie je nog even op een rijtje wat wanneer in de kosmische (g-)astronomische keuken gebrouwen is. Kortom, na IYA 2009, het Internationale Jaar van de Sterrenkunde, hebben we met IYC 2011 weer iets leuks voor de boeg! 😀 Bron: Chandra en Wikipedia.

Voetnoten

Voetnoten
1 Een klein deel van de elementen ontstaat overigens ook door kosmische straling.
Share

Speak Your Mind

*