28 maart 2024

Heeft Chandra een zwart gat van 31 jaar oud gezien?

SN1979C in M100. Credit: X-ray: NASA/CXC/SAO/D.Patnaude et al, Optical: ESO/VLT, Infrared: NASA/JPL /Caltech

Vanuit het spiraalsterrenstelsel M100 (NGC 4321) in het sterrenbeeld Hoofdhaar (Coma Berenices) heeft de röntgensatelliet Chandra röntgenstraling ontdekt die hoogstwaarschijnlijk afkomstig is van een pieperdepiep jong zwart gat. Leeftijd van dat pieperdepiep jonge zwarte gat: slechts 31 jaren, een record! En hoe weten we die exacte leeftijd van dit object, dat zich ongeveer 50 miljoen lichtjaar [1]Hetgeen dus betekent dat het zwarte gat eigenlijk 50 miljoen + 31 jaren oud is. Zucht… van ons vandaan bevindt? Nou simpel, omdat we omstreeks 27 april 1979 als geboortedatum van dit zwarte gat mogen noteren. Op die datum werd namelijk supernovae SN1979C in M100 ontdekt – door amateur-sterrenkundige Gus Johnson, ja ja!! – en die explosie markeerde het ontstaan van het zwarte gat. De röntgenwaarnemingen gedaan met Chandra, bevestigd door andere satellieten als Swift, XMM-Newton en ROSAT, laten zien dat de ‘nagloei’ van de supernova tussen 1995 en 2007 gelijk bleef. Dat wijst op een zwart gat van ongeveer 5 zonmassa’s zwaar, dat gas en stof toebediend krijgt, welke in z’n omringende accretieschijf wordt verhit en röntgenstraling gaat uitzenden. Van SN1979C is géén gammastraling gevonden en dat schijnt ook kenmerkend voor zwarte gaten te zijn, die gevormd worden door het type supernovae, waartoe SN1979C behoorde. De ster die in 1979 met een daverende knal afscheid nam van de wereld moet ongeveer 20 zonmassa’s zwaar zijn geweest. Theoretische modellen zeggen dat die massa de scheidslijn is tussen het ontstaan van zwarte gaten en neutronensterren. Zit een ster erboven, dan is een zwart gat het resultaat na de supernova, zit de ster eronder dan volgt een neutronenster. Omdat SN1979C relatief dichtbij is, vijftig miljoen lichtjaar is volgens sterrenkundigen in hun achtertuin, kunnen ze aan de hand van het bestuderen van de supernova en diens overblijfsel meer over die grens te weten komen. Honderd procent zekerheid dá t het een zwart gat is heeft men overigens niet. Het zóu ook een neutronenster kunnen zijn, die in staat is zulke enorme hoeveelheden röntgenstraling de ruimte in te spugen. Verder onderzoek moet uitwijzen of SN1979C echt een zwart gat heeft opgeleverd óf een pieperdepiep jonge neutronenster. Bron: NASA.

Voetnoten

Voetnoten
1 Hetgeen dus betekent dat het zwarte gat eigenlijk 50 miljoen + 31 jaren oud is. Zucht…
Share

Speak Your Mind

*