28 maart 2024

Meer over de waarnemingen van Hubble aan Hanny’s Voorwerp

Credit: ESA/NASA/Galaxy Zoo

Met de Hubble ruimtetelescoop hebben ze vorig jaar niet alleen maar die foto van Hanny’s Voorwerp gemaakt, die gisteren op de 217e bijeenkomst van de AAS in Seattle wereldkundig werd gemaakt. De sterrenkundigen zijn natuurlijk niet alleen in de leuke, fotogenieke plaatjes geïnteresseerd. Zij willen keiharde data, spectra, cijfers, etc… En die heeft Hubble ze gegeven. Even een update van hetgeen de waarnemingen met de Hubble heeft opgeleverd:

  • ten eerste moet vermeld worden dat Hanny’s Voorwerp (in ’t vervolg HV) en het nabijgelegen IC 2497 (in ’t vervolg IC) zijn waargenomen met twee camera’s – de Wide Field Camera 3 (WFC3), welke tijdens de reparatiemissie van STS-125 in 2009 is geïnstalleerd, en de Advanced Camera for Surveys (ACS), welke toen is gerepareerd – en vier filters. Ze hebben die filters heel uitgekiend gekozen om heel precies alle aspecten van HV en IC te kunnen bekijken.
  •  De CCD-camera van de ACS heeft nogal eens te lijden van inslagen van hoogenergetische kosmische stralingsdeeltjes, ook ná de reparatiemissie, en dat levert de nodige vervuiling van de foto’s op. Door de nodige bewerking van de foto’s, waarbij gebruik is gemaakt van foto’s van HV vanaf de grond, kon men de foto’s in stappen behoorlijk verbeteren, hetgeen je hieronder ziet:

Credit: ESA/NASA/Galaxy Zoo

  • In een deel van HV heeft men stervorming ondekt! Eén zo’n gebied is het rood-oranjegekleurde gebied, bovenin HV. Pak die foto er nog maar even bij om het te bekijken. Vanaf de aarde gezien líjken die stervormingsgebieden het dichtste bij IC te liggen, het sterrenstelsel dat een uitgebluste quasar in z’n kern heeft. Grote kans dus dat gas dat vanuit dat stelsel richting HV vliegt heeft gezorgd voor het samendrukken van de gas- en stofwolken aldaar en zodoende de stervorming op gang heeft gebracht. Dergelijke door gasstromen op gang gebrachtte stervorming heeft men ook elders ontdekt, o.a. in Minkowski’s Object, vermoedelijk een dwergstelsel vlakbij het radiostelsel NGC 541. Dat object krijgt de volle laag van het radiostelsel en dat brengt de stervorming er op gang.
  • Het ‘Gat’ in HV: met een beetje fantasie kan je zien dat HV op Kermit de Kikker lijkt en tussen de poten van Kermit zit een groot gat. Sterrenkundigen hebben zich afgevraagd hoe dat gat is ontstaan. Het is in ieder geval geen gat dat het gevolg is van een explosie of doordenderende schokgolf. Het zou wellicht een soort van schaduw kunnen zijn, maar zekerheid daarover heeft men niet gekregen.
  • De kern van IC 2497 is nog eens uitgebreid bestudeerd en het lijkt nou wel zeker dat er geen sprake is van een actieve kern, die onzichtbaar is door belemmerende wolken, maar dat de kern is stilgevallen. Wel heeft men vlakbij de kern, op een halve boogseconde afstand, een gebiedje gevonden in de vorm van een expanderende schil (‘loop’) dat heldere emissielijnen uitzend en dat vermoedelijk zo’n 700.000 jaar geleden door de het superzware zwarte gat in de kern van IC is uitgehoest. Het emissiegebiedje, hieronder in detail in beeld gebracht, heeft de vraag opgeroepen of de kern van IC alleen straling heeft uitgezonden of dat er ook sprake is van kinetische energie, van uitgeworpen materiaal.

Credit: ESA/NASA/Galaxy Zoo

  • IC vertoont tekenen van een grote botsing die het ooit – ongeveer 1 miljard jaar geleden – moet hebben gehad met een ander sterrenstelsel. Van dat andere sterrenstelsel is niets meer te zien, dus vermoedelijk heeft IC ‘m opgeslurpt – een ‘merger’ zoals ze dat noemen.
  • HV staat vanaf de aarde gezien vermoedelijk niet vóór IC, maar er net achter! Dá t we HV kunnen zien komt door de straling die vanuit de kern van IC die kant uit werd gespuwd, toen het zwarte gat aldaar nog actief was, minder dan 200.000 jaar geleden. Daarna is deze stil komen te liggen, vermoedelijk doordat er geen materiaal meer voorhanden is om ‘m te voeden.

Afijn, een lang verhaal over Hanny’s Voorwerp, maar dan ben je tenminste weer een beetje up to date. In deze poster (3,61 Mb) over HV kan je het allemaal nog eens nalezen. Bron: Galaxy Zoo Blog.

Share

Comments

  1. Graham Bowes zegt

    Cool isn't it :–)

  2. Wow Graham, you're really fast. 🙂 Are you too in Seattle?

  3. Vijf filters (zes, samen met een korte STIS-belichting) 🙂 Maar de WFC3-gegevens bij 225 nm kwam niet in het persbeeld. Volledig reportage!

  4. Hoi Bill, dank je voor de aanvulling, "Life from Seattle". Doe Hanny de groeten!

Laat een antwoord achter aan NGC3314 Reactie annuleren

*