28 maart 2024

Herschel meet hoeveel donkere materie nodig is voor vorming sterrenstelsel

Zo zo, wat lees ik zojuist op Twitter:

Dát donkere materie – het mysterieuze goedje dat zo’n 23% van het gehele heelal schijnt uit te maken, naast 4% gewone materie en 73% donkere energie – een belangrijke rol speelt bij de formatie van sterrenstelsels, waar een verhoogde stervorming aan de gang is, wisten de sterrenkundigen al. Vraag was alleen hoeveel donkere materie benodigd is om te komen tot dit (g-)astronomische culinaire kunstje. Is er te weinig donkere materie, dan zal een sterrenstelsel in wording uiteenvallen tot er niets overblijft, is er te veel dan ontstaat niet één groot sterrenstelsel, maar vele kleintjes. Met de infraroodsatelliet Herschel hebben ze het juiste ‘recept’ gevonden voor een star-formation galaxy: 300 miljard zonmassa aan donkere materie. De mei 2009 gelanceerde satelliet Herschel kwam hieraan door het bestuderen van infraroodstraling, afkomstig van sterrenstelsels 10 á  11 miljard lichtjaar ver weg. Onder andere deze sterrenstelsels – á l die puntjes op de foto – in het gebied genaamd Lockman Hole in het sterrenbeeld Grote Beer:

Credit: ESA/Herschel/SPIRE/HerMES

Herschel keek feitelijk niet naar de afzonderlijke sterrenstelsels, maar naar de kosmische infraroodachtergrond, die door de sterrenstelsels in gezamelijkheid wordt geproduceerd. De uitkomst was dat de sterrenstelsels meer geclusterd zijn in groepen dan men aanvankelijk dacht. De mate van clustering hangt weer af van de hoeveelheid donkere materie en na ingewikkelde berekeningen kwam men op de benodigde hoeveelheid donkere materie voor één afzonderlijk sterrenstelsel. Die exotische materie, waarvan wetenschappers nog nooit één gram direct hebben waargenomen, moet als een soort van gravitationele bron werken voor gewone materie en zodoende de aanzet geven tot de vorming van een sterrenstelsel en de daarbij behorende stervorming. Bron: NASA.

Eh… even iets verklappen: dat ik deze Astroblog met die Tweet over Herschel’s ontdekking begon kwam doordat ik een nieuwe plugin wilde uittesten, Blackbird Pie. Het grappige ervan is dat je ín die ‘afbeelding’ kunt klikken op de diverse links. Het werkt! 🙂

Share

Speak Your Mind

*