29 maart 2024

Tijdsvertraging waargenomen in straalstromen van jonge ster

Credit: NASA / JPL-Caltech / A. Raga (ICN/UNAM) & A. Noriega-Crespo (SSC/Caltech)

Sterrenkundigen hebben in de twee straalstromen (‘jets’) van de jonge ster Herbig-Haro 34 – 1400 lichtjaar van ons vandaan in het sterrenbeeld Orion – iets merkwaardigs ontdekt: in die straalstromen komen bubbels (‘knots’) voor, gebieden met een verhoogde activiteit die door het gebied vlakbij de jonge ster worden uitgespuwd, en de bubbels in de ene straalstroom zijn telkens 4,5 jaar eerder uitgespuwd dat die in de andere straalstroom. Zo’n piepjonge ster als HH-34, zoals we ‘m afkorten, is omgeven door een dichte afgeplatte en snel roterende schijf van overgebleven gas en stof en door naar twee kanten toe een straalstroom uit te zenden wordt die rotatie langzaam afgeremd. Waarnemingen met de Spitzer infrarood-ruimtetelescoop laten zien dat de straalstromen afkomstig zijn van een gebied rondom de ster dat maximaal drie Astronomische Eenheden – de afstand tussen zon en aarde, zeg 150 miljoen km per AE – groot is. In optisch licht was van HH-34 maar één straalstroom zichtbaar, zie de linkerafbeelding hierboven. De andere straalstroom wordt verduisterd door donkere, verhullende stofwolken. Maar Spitzer kon met z’n ‘infraroodogen’ door die stofwolken heen kijken, zeker toen ‘ie tot mei 2009 nog over gekoeld helium beschikte, en daarmee kon men ook de andere straalstroom zien, rechts in de afbeelding. Daaruit kwam naar voren dat er een verband is tussen de bubbels in beide straalstromen, waarbij de ene telkens 4,5 jaar voorloopt. Kennelijk is er één of andere vorm van communicatie tussen de beide kanten van de schijf rondom HH-34 en wellicht dat geluidsgolven daar een rol in spelen. Bron: Spitzer.

Share

Speak Your Mind

*