29 maart 2024

Sterrenkundigen vinden jong sterrenstelsel met oude sterren

Credit: NASA, ESA, J. Richard (CRAL) and J.-P. Kneib (LAM). Acknowledgement: Marc Postman (STScI)

Met hulp van drie grote instrumenten – de Hubble en Spitzer ruimtetelescopen en op Hawaï de Keck telescoop – zijn sterrenkundigen er in geslaagd om een sterrenstelsel te ontdekken dat al vroeg in het heelal voorkwam, maar dat sterren bevat die oud zijn en die daarmee uit een nóg vroeger tijdperk dateren.  Het sterrenstelsel zelf heeft een roodverschuiving van z=6,027 en dat betekent dat het 950 miljoen jaar na de oerknal voorkwam. Geen spectaculaire ouderdom, want er zijn oudere sterrenstelsels ontdekt, eentje zelfs met een roodverschuiving van meer dan 10, duidend op een afstand van ruim 13,2 miljard lichtjaar, UDFj-39546284. Die laatste was er al 480 miljoen jaar na de oerknal. Maar het bijzondere aan het nu gevonden sterrenstelsel is dat op grond van spectrografische waarnemingen blijkt dat de sterren daarin al dateren van 200 miljoen jaar na de oerknal. En da’s echt een record, want nooit eerder zijn signalen ontvangen van sterren die zo vroeg na de oerknal ontstaan zijn.

De cluster Abell 383

Het ontdekte sterrenstelsel met de ‘oude’ sterren is niet direct waargenomen door Hubble, Spitzer en Keck. Wat men heeft gedaan is kijken naar de cluster van sterrenstelsels, genaamd Abell 383. Die ligt niet heel ver weg in het heelal, maar wat het doet is iets wat Albert Einstein bijna honderd jaar geleden al voorspelde: dat de massa van de sterrenstelsels van dat cluster door hun zwaartekrachtswerking in staat is het licht van de erachter liggende sterrenstelsels te verbuigen. Je ziet dat in de volgende figuur afgebeeld:

Credit: NASA, ESA & L. Calçada

Het gevolg is dat één sterrenstelsel dat zich achter de cluster bevindt – gezien vanaf de aarde tenminste – als meerdere vlekjes rondom de cluster te zien is. Op de bovenste foto zie je twee “lenses galaxy images”. Dá t is het bewuste sterrenstelsel dat men ontdekt heeft en dat de oude sterren bevat. Een ander gevolg van de zwaartekrachtswerking is dat het licht van sterrenstelsels verbogen wordt en dat er lichtbogen ontstaan, welke je ook op de bovenste foto ziet. Afijn, met de waarnemingen aan dit bijzondere sterrenstelsel hoopt men meer te weten te komen over de zogenaamde reïonisatiefase van het heelal. Het licht van die allereerste sterren zorgde er namelijk voor dat door hun sterke ultraviolette straling de electronen zich gingen scheiden van de atoomkernen. Bron: NASA.

Share

Speak Your Mind

*