Vrijdag 16 september lezing: het heelal in röntgenstraling

Komende vrijdag – 16 september om 20.30 uur – gaat dr. Jelle de Plaa (SRON) een lezing houden bij sterrenkundevereniging Chr. Huygens over “het heelal in röntgenstraling”. In zijn lezing vertelt Jelle de Plaa over zijn promotie-onderzoek naar de samenstelling van het hete gas in clusters van melkwegstelsels en wat daaruit op te maken valt over de grote supernova-explosies die de elementen vormden waar wij uit bestaan. Hij laat ook zien dat de röntgenstraling uit het verre heelal nieuwe inzichten geeft over de grote structuur van het universum, het kosmisch web. Clusters van melkwegstelsels zijn in veel opzichten de grote steden van ons heelal. Ze bestaan uit wel 100 tot 1000 melkwegstelsels die binnen een diameter van enkele miljoenen lichtjaren samengepropt zijn. Elk melkwegstelsel bestaat op zijn beurt weer uit ongeveer 100 miljard sterren zoals onze Zon. Van ons eigen melkwegstelsel weten we dat er voortdurend sterren ontstaan, zoals in de Orionnevel, maar ook dat er sterren ontploffen in zogenaamde supernova-explosies. Tijdens die explosies ontstaan allerlei chemische elementen die aan de basis staan van het leven op Aarde. De sterren ontploffen met zoveel geweld, dat er flinke hoeveelheden heet gas van miljoenen graden Celcius het heelal in worden geslingerd. Die uitlaatgassen blijven als een smog in de omgeving van een melkwegstelsel hangen. In een cluster van melkwegstelsels zijn die gassen het beste te zien in Röntgenstraling. In 1999 zijn er twee baanbrekende röntgentelescopen gelanceerd: XMM-Newton (ESA) en Chandra (NASA). Met behulp van deze instrumenten kunnen we heel veel over het hete gas in ons heelal en de ontploffende supernovae te weten komen. De lezing van de Plaa zal gaan over zijn promotieonderzoek. Meer over hem en zijn werk kun je vinden op zijn website http://www.deplaa.net/. Bron: Chr. Huygens.