28 maart 2024

Een ‘Angry Bird’ aan de hemel

IC 2944, oftewel de Rennende-Kipnevel. Credit: ESO

Met de Wide Field Imager van de 2,2-meter MPG/ESO-telescoop is een nieuwe opname gemaakt van de Lambda Centauri-nevel, een wolk van gloeiende waterstof en pasgeboren sterren in het sterrenbeeld Centaurus. De nevel, tevens bekend als IC 2944, wordt soms ook wel de Rennende-Kipnevel genoemd, omdat sommigen in het helderste deel van de nevel een vogelvorm herkennen. In de nevel, die op een afstand van ongeveer 6500 lichtjaar staat, bevinden zich hete jonge sterren die een intense ultraviolette straling produceren. Deze straling brengt op zijn beurt het omringende wolk waterstofgas aan het gloeien, wat deze een opvallende rode kleur geeft. Deze rode tint, zoals ook de bekende Lagunenevel (eso0936) die vertoont, is karakteristiek voor stervormingsgebieden. Sommige mensen zien in foto’s van dit rode stervormingsgebied de vorm van een kip, al zijn de meningen over welk deel van de nevel nu precies ‘kipvormig’ is verdeeld. Afgezien van het gloeiende gas is er nog een aanwijzing dat IC 2944 een stervormingsgebied is: de ondoorzichtige zwarte klonten die her en der tegen de rode achtergrond afsteken. Dat zijn zogeheten Bokglobules. Deze lijken donker omdat ze het licht van de heldere achtergrond absorberen. Uit waarnemingen met infraroodtelescopen, die door het absorberende stof heen kunnen kijken, blijkt echter dat in veel van deze globules sterren-in-wording verscholen zitten. De meest opvallende verzameling Bokglobules op deze foto staat bekend als de Globules van Thackeray, naar de Zuid-Afrikaanse astronoom die hen meer dan vijftig jaar geleden ontdekte. Deze globules, die tussen de heldere sterren rechtsboven het midden te zien zijn, staan ook op een beroemde foto die met de Hubble-ruimtetelescoop van NASA en ESA is gemaakt. Waar de Hubble-opname meer details van dit kleine gebied laat zien, toont de Wide Field Imager van de 2,2-meter MPG/ESO-telescoop van de ESO-sterrenwacht op La Silla het grote geheel. Het afgebeelde gebied is ongeveer zo groot als de Volle Maan. Ongeveer net zoals een zoomlens de fotograaf in staat stelt om bij het maken van een foto voor verschillende beelduitsnedes te kiezen, bieden de sterk uiteenlopende beeldvelden van verschillende telescopen astronomen de mogelijkheid om aanvullende gegevens te verzamelen over hemelobjecten die zich over een groot hemelgebied uitstrekken. De sterren van de sterrenhoop IC 2948 zijn de oudere broertjes van de sterren-in-wording die zich nog in de Globules van Thackeray schuilhouden. Ook deze naar astronomische begrippen nog erg jonge sterren – ze zijn pas een paar miljoen jaar oud – hebben een grote lichtkracht, en hun ultraviolette straling is de belangrijkste bron van energie die de nevel doet oplichten. Gloeiende nevels als deze bestaan maar relatief kort (doorgaans een paar miljoen jaar): door het opraken van het waterstofgas en het zwakker worden van de ultraviolette straling zal de Lambda Centauri-nevel op termijn vervagen. Bron: ESO.

Share

Speak Your Mind

*