28 maart 2024

Exoplaneten waarnemen uit ons koude kikkerland? Het kan!

Maandag 31 oktober 2011.

Dit wordt de dag waar ik al een tijdje op hoop! Recent ben ik in de weer gegaan met het meten van variaties van sterhelderheden en dat leverde behoorlijke resultaten op. Toen ik de metingen was ik verbaasd over de nauwkeurigheid die te halen was, maar op een lezing afgelopen zaterdag bij sterrenwacht Armand Pien in Gent kreeg ik nog wat tips waarmee de nauwkeurigheid te verbeteren zou zijn.Zo bleek dat je voor goede photometrische observaties je eigenlijk niet helemaal perfect moet focussen, dan is al het licht namelijk geconcentreerd in een klein puntje wat mindere resultaten oplevert. En zo kun je ook beter verschillende opnamen stacken om nog meer nauwkeurigheid te halen. Dit gedaan hebbend op de data ging de standaarddeviatie van 0,3 magn. naar 0,005 magn! Dat zou genoeg moeten zijn voor exoplaneetdetectie, en dat wilde ik dan ook wel eens testen.Dit is dus de dag. Nu moet het gaan gebeuren. Op de site van de Exoplanet Transit Database kun je zien wanneer bestaande sterren een transit vertonen. Deze avond zou er een aantal overgangen zijn, maar ééntje trok mijn aandacht, die van Qatar-1b.

Deze overgang zou vroeg in de avond plaatsvinden en ook nog een behoorlijk magnitude verschil vertonen die ik met mijn apparatuur zou moeten kunnen zien (0,0204 magnituden).Dan is het een kwestie van de juiste voorbereiding. Zorgen dat de apparatuur op tijd klaar staat, dat je weet waarnaar je moet kijken (gelukkig zijn er foto’s van de ster met zijn omgeving op de transit database te vinden) en kijken of er niet-variabele referentiesterren in het beeld te vinden zijn (via de site van de AAVSO en als er geen zijn, kun je ze aanvragen (dat werkt erg snel en goed!)). Ik was dan ook al op tijd bezig met de voorbereidende werkzaamheden, montering plaatsen, telescoop monteren, poolalignment, calibratie op 3 sterren en het opzoeken van het object. Het opzoeken doe ik via starry night. Ik gebruik de bovengenoemde coordinaten om het object te vinden en zet daar een favoriet neer. Vervolgens zoek ik een magn 1-4 ster op vlakbij en richt daar de kijker op. Hiermee stel ik scherp en doe ik een zogenaamde sync, waarbij ik aan starry night vertel waarnaar hij op dat moment kijkt (dit om foutjes in de goto zo klein mogelijk te maken). Vervolgens een slew naar het object, en meestal staat hij dan al in beeld. Even finetunen met de foto en klaar zijn we voor de waarnemingen. Dan moet je gaan kijken hoe de belichting moet zijn. Het liefst niet te kort om seeingeffecten te vermijden en daarvoor maak ik wat proefopnames waarbij ik zorg dat mijn referentiester en waar te nemen ster niet boven de 30-40000 ADU uitkomen.Zo alles is klaar, maar inmiddels is het al 19:45 en is de transit al min of meer begonnen $$#@#$. Nebulosity instellen op 1 opname per minuut en gaan maar. Ondertussen kijk ik voorzichtig of ik al iets zie van een verandering. Na een half uur is er een schijn van een dalende lichtcurve, maar die is nog minimaal. Is dit nu de transit of iets anders? Op het eind is het opeens overduidelijk, de helderheid schiet (nou ja, 0,02 magnituden) omhoog en ja dat was de transit! Na de opnames maak ik nog darks, flats, darkflats (niet vergeten) en kan ik de data gaan bewerken. Ik stack de opnames per 5 zodat ik één opname per 5 minuten krijg en die haal ik door de photometrie module van Maximdl. Een mooie curve tekent zich af!De data kun je dan uploaden naar de exoplanet database en daar wordt hij gelijk gefit met een model zodat je kunt zien of je echt de transit gemeten hebt en wat de parameters zijn”¦ Dat geeft dit resultaat”

Je ziet hier de lichtsterkte van de ster in magnitudes, met een dip tijdens de transit van 0,0243 magnituden (0,0204 was voorspeld) en een transitduur van 101 minuten (96 minuten was voorspeld).Het was dus echt, en met een goed gevoel ga ik naar bed! Ik vind het ongelooflijk dat iets dat 15 jaar geleden met de grootste telescopen op aarde nog niet mogelijk was nu opeens kan vanuit mijn achtertuin. Dit vraagt om meer”¦.. Wat ik wel heb ontdekt is dat dit best te doen is voor iedereen met een goede CCD camera en een redelijke telescoop, zolang je maar zorgt dat je nauwkeurig werkt. Dan valt het eigenlijk best wel mee”¦Na het indienen van de data bij de Tresca database genereren zij ook een schatting van de massa en de inclinatie van de baan. Dit levert het volgende plaatje op:

Om een idee te hebben van de omgeving van de ster is hier een opname met de ster waarom Qatar-1b draait en de referentiesterren die gebruikt zijn voor de metingen. Qatar-1b is obj1 in de opname…

Share

Comments

  1. André, wat een fantastische en naar mijn idee unieke waarneming van een exoplaneet in ons koude kikkerlandje. Ongelofelijk dat je met je apparatuur in staat bent om verschillen tot 0,005m waar te nemen. Heel erg knap hoor. Eh… voor de lezers: het gaat om de exoplaneet Qatar-1b, die pas vorig jaar is ontdekt.

  2. Ferry Zijp zegt

    Beste Andre,

    Na je inspirerende verhaal op de astrofotografiedag ben ik gelijk op zoek gegaan naar bronnen om e e n en ander zelf ook eens te proberen dus kwam ik op je blog terecht en dat doen inmiddels vast meer mensen! Helaas werkt bij mij de link (https://www.astroblogs.nl/wp-content/uploads/2011/11/qatar1b_311020111.jpg) naar je tweede plaatje niet meer. Misschien kun je dat even repareren? Bedankt!

    Cheers,

    Ferry

  3. Klopt, zat een .jpg teveel in het adres. Link werkt nu wel, al is het hetzelfde plaatje als de eerste link, in een kleiner formaat. Is dat de afbeelding die je zocht?

Speak Your Mind

*