29 maart 2024

De indeling van geomagnetische stormen, zonnestormen en blackouts

Zonnevlammen produceren noorderlicht op aarde. Credit: ESA

De zon heeft deze week laten zien dat er weer pit in zit, eerst na het uitbraken van een zonnevlam van klasse M9 afgelopen maandag, daarna door vrijdag een nog grotere zonnevlam van klasse X1,7 te produceren. Bij de eerste kwam een grote hoeveelheid plasma vrij, die richting de aarde vloog en daar dinsdag en woensdag voor noorderlicht zorgde in de hogere breedtegraden. De Coronal Mass Ejection (CME) – zoals dat plasma wordt genoemd – van afgelopen vrijdag ging niet onze kant uit, omdat de dader van de zonnevlammen en CME’s, zonnevlek 1402, zich aan de uiterste rand van de zon bevond. De zon bevindt zich momenteel in z’n 24e cyclus van zonneactiviteit, een reeks die halverwege de 18e eeuw is gestart, toen men voor het eerst de zonnevlekken ging bestuderen. Iedere cyclus duurt ongeveer 11 jaar en lange tijd leek het er uit te zien dat de 24e editie weinig om het lijf zou hebben. De zon zou steeds minder actief worden en hier en daar werd zelfs hardop gefluisterd dat we aan het begin staan van een kleine ijstijd, vergelijkbaar met het Maunder-minimum dat we meemaakten in de 2e helft van de 17e eeuw en dat toen een kleine ijstijd veroorzaakte, wat we nog herkennen aan de winterse taferelen op de schilderijen van de Hollandse schilders van de Gouden Eeuw. Afijn, al die doem-scenario’s van een dode zon zijn verdwenen – als sneeuw voor de zon, hahaha what’s in a name. Afijn-II, om een lang verhaal nog langer te maken, waar ik even naar toe wil is dat de zonnestormen voor behoorlijk wat overlast kunnen zorgen – lees het verhaal over de super-zonnestorm van 1859 – en dat men schalen heeft bedacht om de sterkte van de stormen te kunnen indelen. Kleine stormen weinig tot geen overlast, grote stormen grote overlast. De National Oceanic and Atmospheric Administration (NOAA), de Amerikaanse instantie die zich bezighoudt met meteorologie en oceanografie, heeft zo’n indeling bedacht. Zij hebben in dit geval drie schalen in petto: eentje waarin ze de sterkte van geomagnetische stormen weergeven, eentje voor de sterkte van de straling van de zonnevlammen en tenslotte nog eentje voor de zogenaamde blackouts, het uitvallen van het radioverkeer op aarde onder invloed van de zonnestormen. Hieronder staan die schalen. Weet dat ik nog pogingen heb ondernomen om ze te vertalen, maar dat is best wel een klus en de tijd ontbreekt op dit moment om dat te doen (vrijwilligers in de buurt?). Even dubbelklikken om het allemaal leesbaar te maken.

Credit: NOAA

De indeling van straling van zonnestormen:

Credit: NOAA

En tenslotte de indeling van de ‘blackouts’, het uitvallen van het globale radioverkeer in verschillende frequenties.

Credit: NOAA

Bron: NOAA.

 

Share

Speak Your Mind

*