28 maart 2024

Wemelt het in de Melkweg van de zwerfplaneten?

Artistieke weergave van een zwerfplaneet. Credit: Greg Stewart / SLAC National Accelerator Laboratory

In ons melkwegstelsel zou het kunnen wemelen van verweesde, dakloze planeten – planeten die niet rond een ster draaien, maar eenzaam rondwaren in de koude ruimte tussen de sterren. Sterker nog: het totale aantal “nomadenplaneten” zou 100.000 keer groter kunnen zijn dan het totale aantal sterren in de Melkweg. Als toekomstige waarnemingen deze schattingen zouden staven, zou dat grote consequenties hebben voor ons begrip van het ontstaan van planeten en van het leven.

Gedurende de laatste 20 jaar hebben sterrekundigen al meer dan 500 planeten buiten het zonnestelsel ontdekt. Het overgrote deel hiervan draait rond sterren – slechts een handvol zijn “wezen”, oftewel interstellaire planeten. Deze zijn ontdekt dankzij een verschijnsel dat “microlensing” wordt genoemd. Hierbij wordt het licht van een achtergrondster tijdelijk versterkt door een passerende zwerfplaneet. Vroege modellen suggereerden dat er zo’n twee nomadenplaneten zouden bestaan per ster in de Melkweg.

Nu is men aan de hand van nieuwe modellen tot een andere schatting gekomen: wellicht zijn er wel 100.000 nomadenplaneten per ster in de Melkweg! Maar hoe is men aan dit aantal gekomen? Hiertoe heeft men een ingewikkelde computersimulatie ontwikkeld, waarbij een groot aantal factoren is meegenomen. Denk hierbij aan het aantal planeten dat uit planetenstelsels kan worden geslingerd: modellen suggereren dat het ontstaan van planeten rondom sterren een chaotisch proces is, waarbij regelmatig planeten worden weggeslingerd in de interstellaire ruimte.

Er zijn echter andere factoren om rekening mee te houden. Zo hoeven planeten helemaal niet persé rondom een ster te ontstaan: ook in de interstellaire ruimte kunnen objecten met planetaire massa ontstaan, die kunnen variëren in grootte tussen objecten zo groot als Pluto tot objecten zo groot als Jupiter, of zelfs groter.

Een dakloze planeet zwerft eenzaam door de koude interstellaire ruimte. credit: NASA/JPL-Caltech.

Het gevolg van dit alles is dat het in onze Melkweg kan wemelen van de nomadenplaneten en dat het aantal planeten dat rondom sterren draait slechts het topje van de ijsberg is van het totale aantal planeten in de Melkweg. Toch moet men niet vergeten dat het hierbij om schattingen gaat die verkregen zijn uit simulaties. Inzicht in het werkelijke aantal nomadenplaneten kan pas verkregen worden als een nieuwe generatie telescopen in bedrijf komt – en dat kan nog wel een jaar of 10 duren.Wat betekenen deze bevindingen op de kansen op leven in de Melkweg? Op het eerste gezicht zou je zeggen: niets. Nomadenplaneten zwerven immers in de koude interstellaire ruimte. Op zo’n wereld zou geen leven kunnen bestaan, toch? Fout! Als een zwervende planeet groot genoeg is, zou deze een dikke dampkring kunnen vasthouden. En hoewel zo’n planeet niet zal baden in het licht van een ster, zou deze toch warmte kunnen genereren door radioactief verval in het inwendige en door tectonische activiteit. Onder deze omstandigheden zou zo’n planeet wel degelijk leven kunnen herbergen. Aangezien het totale aantal zwerfplaneten veel groter kan zijn dan het aantal planeten dat rond sterren draait, worden de kansen op buitenaards leven ineens een stuk groter. Bron: Stanford University.

Share

Comments

  1. Ding dong, 100.000 planeten per ster in ons Melkweg. Er zijn naar schatting zo'n 100 miljard sterren in de Melkweg, dus reken maar uit hoeveel van die kosmische nomaden er ronddolen.

  2. Olaf van Kooten zegt

    Tsja, ik vind 100.000 per ster een bizarre schatting. Ik bedoel: stel dat iedere ster in de Melkweg planeten heeft. En stel dat per planetenstelsel zo'n 2 of 3 planeten worden weggeslingerd. Dat betekent dat er per ster 99.997 planeten in de interstellaire ruimte 'geboren' worden. Lijkt me wat veel, toch? Maar goed, zij zijn de experts, dus het zal wel 😉

  3. Elke dag weer bewonder ik onze melkweg wanneer ik omhoog kijk. Ik bedoel, 100 miljard sterren is toch al bijna niet te geloven, en we zien er hoeveel, 2000 met het blote oog? Als ik het zo bekijk vindt ik deze nieuwe getallen helemaal niet zo raar 🙂

  4. Het lijkt inderdaad wel erg veel. Aan de andere kant, men neemt ook planeten mee in deze telling die vrij licht zijn, tot 10^-8 zonsmassa's. Iets interessants volgens de auteurs, als je de gebruikte power law doortrekt naar een massa van slechts 10^-15 zonsmassa's dan is het aantal objecten per ster ongeveer gelijk aan het aantal verwachte interstellaire kometen.

  5. Ooit gedacht aan atmosferische druk ?

  6. Olaf van Kooten zegt

    Wat bedoel je precies Rob?

  7. Enceladus zegt

    Via een recent bericht kwam ik bij dit wat oudere bericht terecht. Wel interessant om na te denken over mogelijk leven op zo’n Nomadenplaneet. Stel dat er inderdaad een dampkring is en voldoende warmte door radioactief verval. Dan zou er dus leven kunnen zijn. Leven echter, dat niet echt gewend is aan licht. Het felste natuurlijk licht dat het kent is immers het licht van de felst schijnende ster aan het firmament van zo’n planeet.

    Het zou dus tamelijk waarschijnlijk zijn dat visuele waarneming zich niet prominent ontwikkeld heeft bij dergelijk leven. Voor zover de evolutie op zo’n planeet ver genoeg gevorderd zou zijn, is het dus maar de vraag of daar ‘ogen’ uitgevonden zijn. En als die al bestaan, dan zijn ze waarschijnlijk aangepast aan een leven in duisternis. Het zouden dus juist ook wel eens zeer gevoelige ogen kunnen zijn. Of ogen die gevoelig zijn voor infrarood.

    Kortom: voer voor exobiologen!

    groet,
    Gert (alias Enceladus)

Laat een antwoord achter aan Olaf van Kooten Reactie annuleren

*