29 maart 2024

Over gekrulde lavapatronen en dode vulkanen op Mars

Credit: NASA / JPL / UA

Twee berichten over Mars: ten eerste kwam ik vandaag op de vernieuwde site van The Planetary Society een verzameling prachtige foto’s tegen, gemaakt met NASA’s Mars Reconnaissance Orbiter (MRO) Context en HiRISE camera’s, van gestolde lavabeddingen vlakbij een zogenaamde ‘pedestale krater‘, in het gebied genaamd Cerberus Palus op Mars. Zo’n type krater stijgt net als een sokkel (=pedestal) boven z’n omgeving uit. Die HiRISE camera aan boord van de MRO kan zeer gedetailleerde foto’s maken, zoals bovenstaand exemplaar, waarop 1 pixel ongeveer 27 cm resolutie is! Op die foto zie je mooie geometrische vormen in de lavabeddingen, welke vlakbij die krater voorkomen. In het tijdschrift Science verscheen deze week een artikel over die patronen en daarin wordt het ontstaan ervan als volgt uitgelegd (even geen zin het hele spul te vertalen, can happen, you know?):

The spiral patterns in Cerberus Palus are morphologically consistent with lava coils on Earth that form on the surface of active and stagnated pahoehoe lava flows and lava lakes. Terrestrial lava coils range from 5 cm to at least 10 m in diameter. Two types of coils have been observed in terrestrial lava flows, each with slightly different characteristics and formation processes. The first forms along distinct shear zones between two blocks of crust above flowing lava. Strips of crust are pulled away and physically coiled from the differential motion. These coils are typically small (1 m or less in width) and may have centers higher, lower, or coplanar with the margin. The second, larger form also develops in shear zones where wrinkles in thin congealed lava skins or molten lava exuded through ephemeral shear cracks rotate slowly.Andrew Ryan en Phil Christensen.

Dan het tweede bericht over Mars: dat gaat over een aantal vulkanen op Mars, die onderzocht zijn door een collega van de MRO, de Europese Mars Express. Ook zo’n sonde die om de Rode Planeet draait en daar fantastische plaatjes van weet te maken. De Mars Express kan lokale zwaartekrachtsverschillen op Mars meten, doordat z’n snelheid en baan boven het oppervlak er ietsje door beïnvloed worden en die snelheid en baan nauwkeurig bijgehouden worden. Op die wijze heeft ‘ie Tharsis Montes bestudeerd, een gebied waar vier grote vulkanen voorkomen, waaronder de grootste vulkaan uit het zonnestelsel, de Olympus Mons. Je ziet die vulkanen op de foto hieronder.

Credit: NASA

Tot 100 tot 250 miljoen jaar geleden moeten die vulkanen nog actief zijn geweest, denkt men. Uit het onderzoek van de Mars Express is naar voren gekomen dat in de tijd dat die vulkanische activiteit er was de lava in de loop van de tijd steeds dikker moet zijn geworden. Ook heeft men van de drie vulkanen rechts op de foto de volgorde van ontstaan kunnen bepalen: Arsia Mons is de oudste, toen kwam Pavonis Mons en tenslotte vormde Ascraeus Mons zich. Tussen dit drietal en de naburige Olympus Mons blijkt ook een verschil te bestaan: de dichtheid van de lithosfeer, de korst van Mars, blijkt onder de drie vulkanen dichter te zijn dan onder de Olympus Mons. Kennelijk kwamen er in de mantel onder de korst variaties voor in de magmapluimen. Bron: voor die patronen in de lavabeddingen The Planetary Society en voor de vulkanen de ESA.

Share

Speak Your Mind

*