Hans de Rijk tijdens de eerste opnamen. Credit: Sopa Bouman en Emily de Klerk
Bruno Ernst (pseudoniem van J.A.F. (“Hans”) de Rijk) (1926) is een Nederlands natuurkundige, leraar wis-, natuurkunde en kosmografie, publicist en wetenschapspopularisator. Hij werd internationaal bekend door zijn boeken over het werk van de graficus Maurits Escher. Voor sterrenkundigen werd hij vooral bekend door het oprichten van de eerste Nederlandse volkssterrenwacht, Simon Stevin in Oudenbosch, later Hoeven (N-B). Hij publiceerde meer dan 250 werken onder zes pseudoniemen over onderwerpen die uiteenlopen van zonnewijzers en sterrenkunde tot grafologie en kunst. Over Ernst willen de Regisseurs Sopa Bouman en Emily de Klerk een documentaire maken, genaamd “Een leven lang nieuwsgierig” en om dat te kunnen realiseren hebben ze geld nodig, € 7700 om precies te zijn. Via Cinecrowd hebben Bouman en de Klerk het initiatief genomen om sponsors te zoeken, waarbij je middels een financiële bijdrage dit project kunt ondersteunen. Een uitstekend initiatief, wat ik iedereen van harte kan aanbevelen. Hieronder een video waarin de documentaire wordt toegelicht, daaronder een beschrijving van Bruno Ernst en van de documentaire.
EEN LEVEN LANG NIEUWSGIERIG Portret van de eigenzinnige wetenschapspopularisator Hans de RijkOp zijn tiende knutselde De Rijk zijn eerste telescoop in elkaar: een tube tandpasta, een brillenglas en een lens waren genoeg om hem te kunnen laten genieten van de wonderbaarlijke sterrenhemel die hij tot dan toe alleen uit de boeken kende. Hij bleef net zo lang door zijn kijkertje turen tot hij van vermoeidheid in slaap viel. Later zou hij (op de door hem opgerichte eerste volkssterrenwacht van Nederlan) vele kinderen leren hoe je handmatig een lens kunt slijpen en een telescoop kunt bouwen. En nu, op zijn 86ste, zit De Rijk nog altijd niet stil: in 2008 won De Rijk de NWO oeuvreprijs voor zijn rol als wetenschapspopularisator. Met de prijs besloot hij een replica van de buisloze Huygens-telescoop te laten bouwen. Onder supervisie van prof. dr. Vincent Icke is de bouw daarvan momenteel in volle gang. Maar Hans de Rijk heeft méér interesses dan alleen de sterren of telescopen. Voor elke discipline koos hij een pseudoniem uit. U zou hem dus ook kunnen kennen als Bruno Ernst, als Ben Engelhart, of misschien wel als Broeder Erich. Onder die laatste naam was hij 27 jaar aan het klooster van Saint Louis in Oudenbosch verbonden. In zijn vrije uurtjes klom hij vaak het dak op, om vanonder een uitschuifkoepel de sterrenhemel te bestuderen met een zelf gebouwde telescoop. Het zolderkamertje zou uitgroeien tot de eerste volkssterrenwacht van Nederland, genaamd Simon Stevin. In dezelfde periode schreef De Rijk, samen met onder meer professor Minnaert en professor De Jager De Atlas van het Heelal. Dat boek zou voor professor Vincent Icke een belangrijke inspiratiebron vormen voor zijn sterrenfascinatie. Al De Rijk’s ideeën en plannen komen voort uit zijn grenzeloze nieuwsgierigheid. Zijn levensmotto luidt niet voor niets: ik weet niets, maar ben nieuwsgierig naar alles, en hij zou dan ook het liefst 100 worden om al zijn plannen te verwezenlijken. Zijn hele leven verwondert De Rijk zich over de meest uiteenlopende dingen: sterrenkunde, zonnewijzers, wiskunde, natuurkunde, ambachten, schriftkunde en meer. Zijn aanpak? “Een of twee jaar zelfstudie, en dan schrijf ik er een boek over, daar kun je donder op zeggen!” Dat leverde circa 250 boeken op, gepubliceerd onder verschillende pseudoniemen, zonder ooit een academische graad behaald te hebben. Zijn jarenlange vriendschap met graficus Maurits Escher resulteerde in 1976 in De toverspiegel van M.C. Escher, het eerste standaardwerk over de kunstenaar, vertaald in 16 talen. Als oprichter van het nog steeds bestaande wiskundetijdschrift voor jongeren Pythagoras wist hij hele generaties te enthousiasmeren voor de wiskunde. Later volgden Archimedes (het ‘natuurkundige broertje’ van Pythagoras), de Zonnewijzerkring, Mercator (vereniging ter bevordering van het schrift) en Ars et Mathesis (vereniging die zich bezig houdt met het grensvlak tussen kunst en wiskunde. Jarenlang zou De Rijk actief redactielid zijn voor de verschillende tijdschriften. En nog steeds is De Rijk redactielid voor het natuurkundige tijdschrift Zenit en schrijft hij maandelijks een online column voor Ars et Mathesis. De documentaire Een leven lang nieuwsgierig zal een intiem portret vormen van deze nieuwsgierige autodidact, die weliswaar aan het eind van zijn carriére is gearriveerd, maar nog steeds vol enthousiasme een inspiratiebron voor velen vormt. WAAROM DEZE FILM NU? De Rijk is dit jaar 86 geworden. Nog steeds kan hij vol overgave en precisie vertellen over wat hij in zijn lange leven allemaal geschreven, geknutseld, bedacht en uitgevonden heeft, maar zijn conditie en geheugen gaan langzaam maar zeker achteruit. De hoogste tijd om zijn ‘intellectuele erfenis’ en bijzondere levensverhaal veilig te stellen in de vorm van een documentaire. Hij is immers de enige die nog kan uitleggen wat al zijn bijzondere objecten en kunstvoorwerpen voorstellen en betekenen, de enige die kan vertellen hoe het was om Escher jarenlang één keer per week uit te horen over zijn werk, hoe het was om met plakband en schaar de eerste jaargangen van Pythagoras samen te stellen, hoe hij zijn leven in het klooster combineerde met zijn wetenschappelijke belangstelling en – last but not least – die kan uitleggen waardoor hij tot op de dag van vandaag geboeid kan raken over een onderwerp en daar vervolgens alles van wil weten.
Bedankt voor het plaatsen van de oproep op Astroblogs!!
ok, graag gedaan hoor. Succes met de crowdsourcing!