29 maart 2024

“Vampiersterren” blijken algemeen te zijn

Artistieke weergave van een O-type dubbelster. Credit: NASA/C. Reed

De meeste sterren zijn niet alleen. In plaats daarvan maken ze deel uit van een meervoudig systeem, waarbij 2, 3 of meer sterren door de zwaartekracht aan elkaar verbonden zijn. Nu heeft een team van astronomen, met behulp van de Very Large Telescope, ontdekt dat ook zware sterren van gezelschap houden. Bij dit soort sterren is het aantal meervoudige systemen zelfs groter dan bij zonachtige sterren! Bovendien heeft men ontdekt dat bij verrassend veel van deze dubbelsterren de onderlinge afstand zo klein is, dat de twee sterren elkaar beinvloeden.

Het gaat om een type van heldere, zware sterren die “O-sterren” worden genoemd. Dit soort sterren hebben een massa van minstens 15 zonnen en kunnen wel een miljoen (!) keer helderder zijn. O-sterren zijn ook een stuk heter dan de zon, hetgeen de felle blauwwitte kleur van dit soort sterren verklaard. O-sterren leven volgens het “live fast die young” principe: de totale levensloop van dit soort sterren volstrekt zich veel sneller dan bij zonachtige sterren. Binnen enkele tientallen miljoenen jaren na hun ontstaan ontploffen ze als supernova, waarbij ze het interstellaire medium verrijken met de zware elementen die in hun binnenste gesmeed zijn.

Men heeft nu de Very Large Telescope gebruikt om een steekproef te houden bij 71 O-sterren in de Melkweg, met als doel om vast te stellen hoeveel van deze sterren deel uitmaken van een dubbelstersysteem. Dit percentage blijkt veel hoger te zijn dan gedacht: wel 75% van alle O-sterren maken deel uit van een dubbelstersysteem. Verder blijkt dat bij veel van deze dubbelsterren de onderlinge afstand verrassend klein is. Zo klein, dat de sterren elkaar met hun zwaartekracht kunnen beinvloeden. Dit kan zelfs resulteren in materie-overdracht, waarbij een stroom van plasma van de ene naar de andere ster “stroomt”. Sterker nog: bij 20 tot 30% van dit soort dubbelsterren, blijkt dat de sterren in de toekomst zullen samensmelten!

Voorheen dacht men dat compacte zware dubbelsterren relatief zeldzaam zouden zijn. Dit beeld kan nu dus overboord. Ook heeft de ontdekking gevolgen voor ons begrip van de evolutie van sterrenstelsels. Zoals gezegd is bij zeker de helft van de compacte zware dubbelsterren sprake van materie-overdracht. Hierbij stroomt materie van de ene naar de andere ster. De “ontvanger” krijgt een verjongingskuur, aangezien hij voortdurend een verse voorraad brandstof tot zijn beschikking krijgt. De “donor” ziet zijn complete buitenhuls gestript worden, waardoor de ster geen kans krijgt om verder te evolueren. In plaats daarvan komt zijn hete, blauwe kern bloot te liggen. Dat betekent dat beide sterren er jonger uit zien, dan ze in werkelijkheid zijn.

Artistieke weergave van een “vampierster” met zijn slachtoffer. Credit:ESO/M. Kornmesser/S.E. de Mink

Bron: European Southern Observatory

Share

Speak Your Mind

*