29 maart 2024

Opeten ster door superzwaar zwart gat Swift J1644+57 in detail bekeken

Credits: NASA’s Goddard Space Flight Center

Op 28 maart van het vorige jaar werd door NASA’s röntgensatelliet Swift een nieuwe röntgenbron ontdekt, die de naam Swift J1644+57 kreeg. In eerste instantie werd gedacht aan een ‘gewone’ gammaflitser, maar later bleken de kenmerken niet overeen te komen. Al gauw kregen de sterrenkundigen in de gaten dat Swift J1644+57  iets bijzonders moest zijn, namelijk een uitbarsting van een superzwaar zwart gat in het sterrenbeeld Draak, 3,9 miljard lichtjaar verwijderd van de aarde, dat uit z’n slaaptoestand werd gewekt doordat een complete ster iets te dichtbij de rand van het zwarte gat was gekomen en in één keer werd verorberd. De röntgenstraling van de uitbarsting van het zwarte gat werd niet alleen door de Swift satelliet bekeken, maar ook door z’n Japanse en Europese collegae, de Suzaku respectievelijk XMM-Newton satelliet. Onderzoek van de waarneemgegevens door een team van sterrenkundigen onder leiding van Rubens Reis (Universiteit van Michigan in Ann Arbor) heeft laten zien dat men niet alleen de straling heeft waargenomen van de straalstroom (‘jet’), die vanaf de rotatiepool van het zwarte gat precies op de aarde was gericht, maar dat ook de zogenaamde quasi-periodieke oscillatie (QPO) is waargenomen, de straling die afkomstig is uit de innermost stable circular orbit (ISCO), de binnenkant van de accretieschijf rondom het zwarte gat, die nog net stabiel is en de grens vormt met diens waarneemhorizon, het punt waarbinnen je niet meer kunt ontsnappen uit de zwaartekracht van het zwarte gat. Die QPO’s traden iedere 3,5 minuten op en hun afstand tot de kern van zwarte gat Swift J1644+57 bleek tussen de 4 en 9,3 miljoen km te zijn, da’s ongeveer drie tot zes keer de diameter van de zon. Hieronder zie je de lichtsterkte van de röntgenstraling tot 100 dagen na de eerste uitbarsting op 28 maart 2011, zoals waargenomen door Swift.

Credits: NASA’s Goddard Space Flight Center

Het zwarte gat zelf moet ongeveer 450.000 tot 5 miljoen keer zo zwaar als de zon te zijn. Voor sterrenkundigen blijkt Swift J1644+57 daarom een uitstekend object te zijn aan de hand waarvan ze de voorspelde effecten van de Algemene Relativiteitstheorie van Albert Einstein kunnen testen. In de video hieronder krijg je een impressie van wat er met de gedupeerde ster moet zijn gebeurd.

Bron: NASA.

Share

Speak Your Mind

*