28 maart 2024

Mars lijkt, geologisch gezien, meer op de aarde dan gedacht

Valles Marineris, de Valeien van Mariner – genoemd naar de ruimtesonde Mariner 9, die het systeem in 1971 ontdekt heeft. Credit: NASA

Uit recent onderzoek is gebleken dat Mars in geologisch opzicht meer overeenkomsten vertoont met de aarde dan voorheen werd gedacht. Het blijkt namelijk dat Mars plaattektoniek kent: het bewegen van enorme platen onder het oppervlak van een planeet. Voorheen was de aarde de enige bekende planeet met dit verschijnsel. Het gaat wel om een primitieve vorm van plaattektoniek. Hierdoor kan Mars ons wellicht vertellen hoe plaattektoniek vroeger op aarde begonnen is.

De ontdekking is gedaan door het bestuderen van foto’s die gemaakt zijn door THEMIS (Thermal Emission Imaging System), een instrument aan boord van de Mars Odyssey ruimtesonde, en door HiRISE (High Resolution Imaging System), een instrument aan boord van de Mars Reconnaissance Orbiter. Hieruit blijkt dat op Mars geologische kenmerken voorkomen die veel overeenkomsten vertonen met breuklijnen op aarde, met name die in de Himalaya’s en Tibet. Breuklijnen zijn een typisch gevolg van plaattektoniek.

Het oppervlak van Mars bevat het langste en diepste stelsel van canyons in ons zonnestelsel: Valles Marineris. Met een lengte van 4000 kilometer is het ongeveer negen keer groter dan de Grand Canyon. Wetenschappers hebben zich lang afgevraagd hoe Valles Marineris ontstaan is. Is het simpelweg een grote scheur in de korst van Mars?

Uit het bestuderen van de geologische kenmerken rondom Valles Marineris is gebleken dat het beeld van een “grote scheur in het oppervlak” helemaal niet klopt. In plaats daarvan gaat het om een plaatgrens (een plek waar twee tektonische platen samenkomen) met een horizontale beweging, die na verloop van tijd “geopend” (breder geworden) is. Dit soort structuren worden op aarde ook wel “riften” genoemd. Een goede vergelijking is het “Dode Zee-breuklijnensysteem”, dat ook een horizontale beweging kent en geopend is.

De twee tektonische platen door door Valles Marineris gescheiden zijn, zijn ongeveer 150 kilometer ten opzichte van elkaar verschoven. Ter vergelijking: de beroemde San Andreas-breuklijn in Californie is in hetzelfde tijdsbestek ongeveer 300 kilometer verschoven – ongeveer het dubbele dus. Aangezien de aarde dubbel zo groot is dan Mars, is deze beweging vergelijkbaar.

De korst van de aarde heeft het uiterlijk van een flink gebroken “eierschil”, waardoor het oppervlak in vele platen verdeeld is. De korst van Mars is slechts een beetje gebroken, hoewel het mogelijk op weg is om flink gebroken te worden. Dit gaat echter met een traag tempo: aangezien Mars een stuk kleiner is dan de aarde, is er ook minder thermische energie voorhanden om de plaattektoniek aan te drijven. Dit is wellicht de reden waarom Mars veel minder platen kent dan de aarde. Aangezien er, naast Valles Marineris, geen overige breuklijnen zichtbaar zijn op Mars, kent de Rode Planeet waarschijnlijk slechts twee platen: deze zijn Valles Marineris Noord en Valles Marineris Zuid gedoopt.

Het bewijs voor plaattektoniek op Mars. Credit: Google Mars

Bron: University of California

Share

Speak Your Mind

*