28 maart 2024

Enorme gaswolk rondom de Melkweg ontdekt

De Melkweg wordt omgeven door een enorme, hete gaswolk. Ook de grootste satellietstelsels van de Melkweg, de beide Magelhaanse Wolken, zijn ingebed in deze gaswolk. Klik voor een (veel) grotere versie! Credit: NASA/CXC/M.Weiss; NASA/CXC/Ohio State/A.Gupta et al.

Astronomen hebben ontdekt dat de Melkweg omringd wordt door een gigantische halo van heet gas, die zich uitstrekt over een afstand van een paar honderdduizend lichtjaar. De geschatte massa van deze halo is vergelijkbaar met de massa van alle sterren in de Melkweg bij elkaar. Als de grootte en massa van de gashalo bevestigd worden, zal dat een oplossing kunnen zijn voor het “missende baryon-probleem”.

Baryonen is een verzamelnaam voor protonen en neutronen, de bouwstenen van atoomkernen. Baryonen maken 99,9 procent uit van de totale massa van “normale materie” in het universum (de rest bestaat vooral uit elektronen). Normale materie maakt echter slechts een klein deel uit van de totale massa in het universum: de rest is zogenaamde “donkere materie”. Metingen van extreem verre sterrenstelsels (en hun halo’s) laten zien dat de verhouding tussen normale materie en donkere materie ongeveer 1 op 6 is geweest. Vandaag de dag blijkt echter dat de helft van alle baryonen “kwijt” is!

De ontdekking van de hete gashalo rondom de Melkweg zou een verklaring kunnen vormen. Voorheen was al het bestaan van een “warme” gashalo rondom de Melkweg bekend, met een temperatuur van 100.000 tot 1 miljoen graden. Later werden er aanwijzingen gevonden voor het bestaan van een tweede, hetere gashalo (met een temperatuur van 1 tot 2,5 miljoen graden). Nu blijkt dat deze veel groter en massiever is dan voorheen werd aangenomen.

Hoe heeft men dit geflikt? Men heeft hiertoe gebruik gemaakt van twee röntgensatellieten in een baan om de aarde: de Amerikaanse Chandra X-Ray Observatory en de Europese XMM-Newton. Men heeft hiermee gekeken naar verre röntgenbronnen en vervolgens achterhaald hoeveel van deze straling geabsorbeerd wordt door gas in de omgeving van de Melkweg. Vooral zuurstof-ionen blijken een sterk röntgen-absorberend vermogen te hebben. Aan de hand hiervan heeft men een schatting kunnen maken van de totale massa van de hete gashalo. Het blijft een schatting, omdat de verhouding tussen zuurstof en waterstof in de halo niet precies bekend is (waterstof is veruit het dominante element van de gashalo). Hoe dan ook, de massa wordt geschat op 10 tot 60 miljard zonnemassa’s. Dat is een hoop gas!De ontdekking laat zien dat een deel van de “missende baryonen” gewoon nog aanwezig is, maar dan in de vorm van superheet gas. Het is mede door de temperatuur van dit gas, dat het nog niet eerder ontdekt is. Kosmologen hebben nu dus een probleem minder om zich druk om te maken. Bron: NASA.

Share

Speak Your Mind

*