28 maart 2024

‘Rotsachtige’ superaarde blijkt diamantplaneet te zijn

Verschil in grootte tussen de aarde en 55 Cancri e. Credit: NASA/JPL-Caltech/R. Hurt (SSC)

Nieuw onderzoek heeft uitgewezen dat een verre rotsachtige super-aarde eigenlijk een diamantplaneet is. Het is voor het eerst dat een rotswereld met een fundamenteel andere samenstelling dan de aarde is gevonden. Het oppervlak van de planeet is vermoedelijk bedekt met grafiet en diamant in plaats van graniet en water.De planeet in kwestie, 55 Cancri e, is twee keer zo groot als de aarde en heeft een acht keer grotere massa, waardoor het tot de zogenaamde “super-aardes” wordt gerekend. De planeet behoort tot een stelsel van vijf planeten die draaien rond de zonachtige ster 55 Cancri, die zich op een afstand van 40 lichtjaar van de aarde bevindt, in de richting van het sterrenbeeld Kreeft.De planeet draait razendsnel rondom zijn moederster: een jaar duurt er slechts 18 uur. Het is er dan ook bloedheet: de oppervlaktetemperatuur van de planeet schommelt rond de 2250 graden Celsius. Vorig jaar trok de planeet, gezien vanaf de aarde, voor zijn moederster langs. Dankzij deze overgang, of transit, kon voor het eerst de diameter van de planeet bepaald worden. In combinatie met de laatste schatting van diens massa, zijn astronomen in staat geweest om de chemische samenstelling van de planeet af te leiden. Hierbij heeft men een computermodel gebruikt, waarbij men alle mogelijke combinaties van elementen en ingrediënten heeft ingevoerd om tot de waargenomen diameter en massa te komen.

De positie van de ster 55 Cancri aan de aardse hemel. Credit Nikku Madhusudhan; created using Sky Map Online

Uit het computermodel blijkt dat de planeet een flinke hoeveelheid koolstof en siliciumcarbide moet bevatten en een verwaarloosbare hoeveelheid waterijs. Dit komt overeen met de eigenschappen van de moederster, die rijk is aan koolstof maar arm is aan zuurstof. De resultaat staat echter haaks op eerdere schattingen van de samenstelling van de planeet. Hieruit bleek dat de planeet voor een groot deel uit superverhit water zou bestaan. Daarbij is men er vanuit gegaan dat de planeet een vergelijkbare samenstelling als de aarde zou hebben.Dat blijkt dus niet te kloppen: de planeet bevat nauwelijks water, maar bestaat vooral uit koolstof (zoals grafiet en diamant), ijzer, siliciumcarbide en misschien wat silicaten. De studie suggereert dat minstens een derde van de planeet’s massa (oftewel drie aardmassa’s) uit diamant zou kunnen bestaan. Dit alles staat in groot contrast tot de aarde, dat rijk is aan zuurstofverbindingen, maar zeer arm is aan koolstofverbindingen (minder dan een duizendste massa).

Vermoedelijke samenstelling van de gloeiend hete planeet 55 Cancri e. De planeet heeft een korst van vooral grafiet, een mantel van diamant, een laag van silicaten en een ijzeren kern. Op de achtergrond zie je de andere vier planeten die rond de ster 55 Cancri draaien. Credit: Haven Giguere

De identificatie van koolstofrijke superaardes betekent dat de wetenschap niet langer kan aannemen dat verre rotsplaneten een samenstelling hebben die overeenkomt met de aarde. In plaats daarvan kunnen rotsplaneten een chemische opmaak, inwendige, atmosfeer en biologie hebben die radicaal verschilt van dat van de aarde. Een koolstofrijke opmaak kan van grote invloed zijn op de thermische evolutie van een planeet, wat implicaties heeft voor plaattektoniek, vulkanisme, seismische activiteit en de vorming van bergen. Bron: Yale University

Share

Comments

  1. Olaf van Kooten zegt

    Ha, hoezo actueel! Ik durf te wedden dat wij de eerste Nederlandse site zijn die met dit nieuws komen 🙂
    Het oorspronkelijke persbericht was nog geen halfuur oud toen ik aan het artikel begon 😉

  2. Aha, de Nederlandse primeur. Da’s wel een diamantje waard. 🙂

  3. Olaf van Kooten zegt

    Inmiddels zijn andere media wakker geworden (ANP, NU.nl)

Laat een antwoord achter aan Olaf van Kooten Reactie annuleren

*