28 maart 2024

Ontdekken we binnenkort de eerste exo-maan?

De maan Europa verschijnt boven de wolkentoppen van Jupiter. Credit: NASA/Johns Hopkins University Applied Physics Laboratory/Southwest Research Institute

Nu om de haverklap verre planeten ontdekt worden, is het tijd voor de volgende stap: het detecteren van verre manen. Dat zegt althans David Kipping, onderzoeker van het Harvard-Smithsonian Center for Astrophysics. Hij is de leider van Hunt for Exomoons with Kepler (HEK), een project dat een jaar geleden is gestart. Hoewel het project nog zeer jong is, heeft het al resultaten opgeleverd. Okee, men heeft nog geen exomanen ontdekt. Men heeft wel twee onzichtbare planeten gedetecteerd, waarvan het bestaan kan worden vastgesteld aan de hand van de invloed die ze uitoefenen op planeten die we wél kunnen ‘zien’. Maar goed, dat is niet het doel van het project. De betrokken onderzoekers hopen in de komende jaren de eerste exo-manen te ontdekken.Het project maakt gebruik van gegevens die verkregen zijn door de Kepler Space Telescope. Deze ruimtetelescoop heeft als doel het zoeken naar planeten bij andere sterren. Dit wordt gedaan door te kijken naar helderheids veranderingen van sterren, als gevolg van planeten die voor hun moederster langs trekken. Kepler is een gigantisch succes gebleken: de planeetspeurder heeft duizenden kandidaat-exoplaneten ontdekt. Dankzij Kepler zijn exoplaneten niet langer een lastig te ontdekken zeldzaamheid. In plaats daarvan wemelt het nu van de planeten in de Melkweg. Kipping wil nu hetzelfde doen voor manen.Manen zijn algemeen in ons zonnestelsel. Rond zes van de acht planeten draaien in totaal 176 manen. Als manen hier algemeen zijn, dan zouden ze dat ook elders moeten zijn. Maar dat weten we pas zeker, als we ze ontdekt hebben. Dat is geen eenvoudige opgave: Kepler is niet gemaakt om manen te detecteren. Kepler is immers vooral bedoelt voor het ontdekken van aarde-achtige exoplaneten. Lichamen die veel kleiner zijn dan de aarde (zoals iedere maan in het zonnestelsel) vallen buiten het bereik van Kepler.

David Kipping vertelt over zijn project Hunt for Exomoons with Kepler. Credit: Kris Snibbe/Harvard Staff Photographer

Okee, heeft Kipping dan zijn verstand verloren? Nou nee: het feit dat in ons zonnestelsel geen supermanen voorkomen (zo groot als de aarde), zegt weinig over de rest van de Melkweg. Reusachtige exo-Jupiters zouden wellicht supermanen kunnen herbergen. Er bestaat immers een vergelijkbare categorie planeten: de superaardes. Ook die komen niet in ons zonnestelsel voor, maar wel elders.Okee, Kipping heeft dus een punt. Maar hoe ontdek je een exomaan? Simpel: als een planeet voor zijn moederster langstrekt, wordt het licht van de moederster iets zwakker. Hoewel dit verschil minimaal is, kun je het meten. Het bestaan van een planeet staat dus “geschreven in sterrelicht”. Dat geldt ook voor een maan. Als een planeet zonder maan voor zijn moederster langstrekt, zal dit het sterlicht met een constante waarde doen verzwakken. Als een planeet met (super-)maan voor zijn moederster langstrekt, zal het sterlicht variabel van helderheid veranderen.Helaas zal het detecteren van zo’n signaal het uiterste vergen van het oplossend vermogen van Kepler. Maar ja, zo zegt Kipping: “Iets ontdekken wat op de grens van het mogelijke ligt, dat is precies de essentie van wetenschap”.Bron: Harvard.

Share

Speak Your Mind

*