28 maart 2024

Leven en dood in een stervormingsgebied

Het supernova-restant W44, gezien door de röntgen-ogen van XMM-Newton. Credit: ESA/XMM-Newton

Gegevens van twee verschillende ESA-missies zijn gecombineerd, waarbij een nieuwe kijk wordt gegeven op het merkwaardige supernovarestant W44. De filamentaire schil-achtige structuur, waargenomen door de infraroodtelescoop Herschel, wordt gevuld met heet gas, waargenomen door de röntgentelescoop XMM-Newton. De gecombineerde opname laat zien hoe de complexe structuur van het supernovarestant gevormd wordt door interacties met de omringende moleculaire wolk, namelijk het stervormingsgebied W48.De zwaarste sterren eindigen hun leven als supernova – spectaculaire explosies, waarbij grote hoeveelheden energie en materie worden uitgestoten. Deze krachtige gebeurtenissen laten supernovarestanten achter, uitdijende wolken van heet gas en hoogenergetische deeltjes, die nog duizenden jaren na de explosie blijven schijnen op alle elektromagnetische frequenties (zichtbaar licht, infrarood, ultraviolet, röntgenstraling, radiogolven). Supernovarestanten laten een grote verscheidenheid aan vormen zien, die vaak beïnvloed worden door de omgeving waarin het uitgestoten materiaal uitdijt. Het supernovarestant W44 is een prachtig voorbeeld van de interactie tussen de restanten van een supernova en het dichte moleculaire materiaal er omheen. De gezamenlijke foto van Herschel en XMM-Newton laat een ongelijkmatig uitdijende schil zien, ongeveer 100 lichtjaar in lengte, dat gevuld wordt met heet gas dat röntgenstraling uitstoot. W44 bevindt zich op een afstand van 10.000 lichtjaar van de aarde, en is ingebed in een complex van moleculaire wolken dat W48 wordt genoemd – een stervormingsgebied waar veel massieve sterren geboren worden (en weer sterven). Ook zichtbaar in W44 is de pulsar 1853+01, dat hoogstwaarschijnlijk het restant vormt van de kern van de ontplofte ster. De pulsar straalt helder op zowel röntgen- als radiogolflengten, en is zichtbaar in de XMM-Newton-opname als een heldere puntbron linksboven het centrum van het supernovarestant. Waarnemingen van de pulsar hebben astronomen in staat gesteld om de leeftijd van het supernovarestant te schatten. Deze blijkt ongeveer 20.000 jaar oud te zijn.

Composiet-opname, waarin de gegevens XMM-Newton en Herschel zijn gecombineerd. Credit: Herschel: Q. Nguyen Luong & F. Motte, HOBYS Key Program consortium, Herschel SPIRE/PACS/ESA consortia. XMM-Newton: ESA/XMM-Newton

Bron: European Space Agency.

Share

Speak Your Mind

*