29 maart 2024

Hoe kosmische leegtes ons iets kunnen vertellen over donkere energie

Kunnen de leegtes tussen de filamenten ons iets vertellen over donkere energie? Credit: Volker Springle/Max Planck Institute for Astrophysics/SP

In 1998 ontdekten sterrenkundigen aan de hand van waarnemingen aan ver weg staande supernovae dat de expansie van het heelal toeneemt. Men had het omgekeerde verwacht, een vertraging als gevolg van de zwaartekrachtswerking van de materie, maar een tot dan toe onbekende kracht [1]Nou ja, niet helemaal. Albert Einstein bleek in 1917 al een dergelijke suggestie te hebben gedaan, het idee van de Kosmische Constante. Een idee wat hij later de grootste blunder van z’n leven … Lees verder bleek een afstotende werking te hebben: de donkere energie. Sinds die ontdekking zijn talloze pogingen gedaan de ware identiteit van die mysterieuze donkere energie te achterhalen, maar tot nu toe was alles tevergeefs. Een groepje sterrenkundigen, de Nederlander Rien van de Weygaert (Universiteit van Groningen) denkt een nieuwe manier te hebben gevonden meer over donkere energie te weten te komen: via de zogenaamde kosmische leegtes. Na de oerknal waarmee 13,7 miljard jaar geleden het heelal ontstond concentreerde de (donkere) materie zich in lange slierten of filamenten, die vertakt waren met elkaar en waaruit op de knooppunten dichte clusters van sterrenstelsels ontstonden. Het team van v.d. Weygaert concentreerde zich op haar beurt op de leegtes tussen die filamenten. Zij denkt dat die leegtes in de loop van de evolutie van het heelal beïnvloed zijn door de steeds sterker wordende donkere energie – met name sinds de afstotende kracht van de donkere energie sterker werd dan aantrekkende kracht van de donkere materie, pakweg 5 á 6 miljard jaar geleden – en dat vergelijking van de vorm en grootte van die leegtes op verschillende momenten een beeld van de donkere energie moet opleveren. In dit wetenschappelijke artikel wordt dat beschreven. Gemiddeld zijn die leegtes zo’n 150 miljoen lichtjaar in doorsnede en een ander team van sterrenkundigen onder leiding van Guilhem Lavaux (Universiteit van Waterloo in Ontario) heeft al geprobeerd het idee te testen in de gegevens van de Sloan Digital Sky Survey (SDSS). Dat heeft alleen door onvoldoende gegevens over de precieze afstanden van sterrenstelsels nog geen resultaat opgeleverd. De hoop is nu gevestigd op de Square Kilometre Array (SKA), die in Zuid-Afrika én Australië wordt gebouwd en die in 2024 klaar moet zijn. Die radiotelescoop zou in staat moeten zijn die kosmische leegtes wel in kaart te brengen en daarmee een tipje van de sluier van de donkere energie op te lichten. Even geduld tot 2024 mensen! Bron: New Scientist.

Voetnoten

Voetnoten
1 Nou ja, niet helemaal. Albert Einstein bleek in 1917 al een dergelijke suggestie te hebben gedaan, het idee van de Kosmische Constante. Een idee wat hij later de grootste blunder van z’n leven noemde, maar dat nu in de vorm van de donkere energie als een Phoenix uit de as herrijst.
Share

Speak Your Mind

*