28 maart 2024

M57 De ringnevel, maar dan anders…

Eén van de beste voorbeelden van een planetaire nevel is de ringnevel die de gasrestanten vormt van een zonachtige ster die het einde van zijn leven heeft bereikt. De intense straling van het sterrestant ioniseert de eerder door de ster uitgestoten gassen. De binnenste schil vertoont groen/blauw licht dankzij de aanwezigheid van geïoniseerd zuurstof (OII en OIII) en stikstof, terwijl waterstof in de buitenste schil rood gloeit. De ster in het hart van de nevel is een magnitude 15 witte dwerg. Nu meer dan 55.000K in temperatuur produceert de ster geen hitte meer door kernfusie maar dankzij zijn gigantische dichtheid en energievoorraad.De fase als planetaire nevel van een ster van gemiddelde massa duurt zo’n 10000 to 30000 jaar. Uiteindelijk verdwijnt de nevel in de interstellaire ruimte en verrijkt zo de ruimte met lichte en zware elementen. De buitenste schil van M57 expandeert met ongeveer 1” per eeuw. Astronomen hebben deze expansiesnelheid gebruikt om de leeftijd van de nevel te bepalen die op zo’n 6000 tot 8000 jaar uitkomt. Hoewel de binnenste kern van de nevel zo’n 1,4′ groot is blijkt uit h-alpha opnamen dat de nevel wel zo’n 3,5′ groot is.Op deze opname die ik vorig jaar maakte met mijn C11 is een deel van die grotere halo duidelijk te zien:

m57_secondstack

Naar aanleiding van mijn processing van Hubble data afgelopen jaar ben ik in de hubble archieven verder gaan zoeken naar nieuwe data. Ik vond daar data van M57 uit 2011 die nog niet verwerkt was en besloot om met deze data aan de slag te gaan. Deze data was gemaakt met de WFC3 camera aan boord van de Hubble in tegenstelling tot de opname die in 1998 door Hubble gemaakt werd en wereldberoemd is geworden.De resolutie van de WFC3 is zo’n 2x hoger en dat leverde dan ook een spectaculaire foto van de ringnevel op:

m57_hubble_wfpc3

Deze opname vertoont veel meer detail dan ooit eerder vertoond is van deze nevel. Duidelijk zijn de structuren te zien die zich in de nevel bevinden.Toen ik de opnamen vergeleek van 1998 en van 2011 viel me op dat een sterretje verplaatst leek te zijn op de opname. Daardoor ben ik gaan zoeken naar meer opnamen in de tussenliggende jaren en het bleek dat het sterretje inderdaad een eigenbeweging toonde van zo’n 0,1”/yr. Dit is duidelijk te zien in de onderstaande animatie:

m57_animated_motion_1998-2011

Na het maken van de opname van de Hubble kwam ik data tegen van Robert Gendler die begin dit jaar een APOD was waarin hij data van de Subaru telescoop (8,2m) op Hawaii gebruikt had. Met zijn toestemming heb ik deze data kunnen blenden met de nieuwe Hubble data, wat een uniek plaatje te zien geeft van de ringnevel zoals hij nog nooit eerder gezien is met een ongekend detail:

m57_hst_subaru_avdhoeven_rgendler

Share

Comments

  1. Wowie André, wat een schitterende bewerking. Het wordt tijd dat dit ook een APOD wordt. Heb je ‘m ook al naar Phil Plait gestuurd? Planetaire nevels staan trouwens de laatste tijd flink in de belangstelling, meer dan ooit is mijn indruk, zoals vandaag nog de Hubble ‘Kerstfoto’ van NGC 5189. En gisteren nog de rokerige schil van NGC 7354.

  2. Hephaistos zegt

    Eeeh….wat?

  3. Jan Heuser zegt

    Andre, geweldige details en wat leuk en goed dat je die verplaatsing van die ster opgemerkt hebt.

Speak Your Mind

*