28 maart 2024

Een verborgen schat in een hemelse wolk

Grote Magelhaanse Wolk

De Grote Magelhaanse Wolk.  Credit: Eckhard Slawik

Op een afstand van 200.000 lichtjaar van de aarde bevindt zich de Grote Magelhaanse Wolk, een satellietstelsel van onze Melkweg, dat in een langzame dans rond ons sterrenstelsel zweeft. Binnen het stelsel zijn enorme gaswolken langzaam aan het instorten, waarbij ontelbare nieuwe sterren geboren worden. Deze nieuwe sterren doen het omringende gas oplichten in een kaleidoscoop aan kleuren, zoals je kunt zien op deze nieuwe foto van de Hubble Space Telescope.

De Grote Magelhaanse Wolk (GMW) is bezaaid met stervormingsgebieden. De bekendste is de Tarantula-nevel, de grootste sterrenkraamkamer (en supersterrencluster) in de gehele Lokale Groep van sterrenstelsels. Iets minder bekend, maar niet minder mooi, is LHA 120-N11, die zich bevindt in de buitendelen van het dwergsterrenstelsel.

De GMW bevindt zich op een ideale positie voor astronomen om de processen van stervorming te bestuderen. Dat komt vanwege de gunstige positie van de GMW aan de hemel: ver boven het vlak van de Melkweg, waardoor het licht van ons sterrenstelsel dat van de GMW niet overstraalt. Bovendien levert dit een ongehinderde blik op, niet verstoord door het gas en stof in het centrum van de Melkweg. Bovendien bevindt de GMW zich relatief dichtbij (Andromeda staat tien keer verder) en kijken we er van bovenaf tegenaan.

N11 closeup

Credit: NASA, ESA. Acknowledgement: Josh Lake

LHA 120-N11 is een bijzonder helder gebied van de GMW, bestaande uit verschillende stervorminggebieden die met elkaar verbonden zijn. NGC 1769 (in het midden van de foto) en NGC 1763 (rechts) zijn heldere sterrenclusters die zijn ingebed in N11. In het centrum van de foto blokkeert een donkere stofvinger het achterligggende licht. Hoewel nevels vooral uit waterstof bestaan, bevatten ze ook zwaardere en meer complexe elementen, waaruit planeten zoals de aarde gevormd kunnen worden. Dit zwaardere materiaal, stof genaamd, is veel fijner dan huisstof en bestaat uit materiaal dat door oudere generaties van sterren is uitgestoten.

Bron: Physorg

Noot:

De Grote Magelhaanse Wolk is een relatief groot dwergsterrenstelsel: de diameter is 10.000 lichtjaar en de totale massa bedraagt ongeveer 1/10 dat van de Melkweg. Het stelsel wordt beschouwd als een tussenvorm tussen een onregelmatig dwergstelsel en een dwergspiraalstelsel. Op de centrale balk na, is de spiraalstructuur lastig te zien, omdat het stelsel verstoord wordt door de zwaartekracht van de Melkweg. Als je echter het gas in het stelsel in kaart brengt, dan komt het begin van een spiraalstructuur tevoorschijn. Zelfs in zichtbaar licht wordt, bij lange belichtingen, iets van een spiraalarm zichtbaar.

GMW spiraal

Op deze foto doet de Grote Magelhaanse Wolk eerder denken aan een verstoord stelsel met een niet-centrale balk en één spiraalarm. Credit: Stéphane Guisard/ESO.

Share

Speak Your Mind

*