28 maart 2024

EBEX op jacht naar de gravitatiegolven afkomstig uit de oerknal

EBEX

Credit: EBEX Collaboration

Het heet officieel het E and B Experiment (EBEX), een telescoop van 2,7 ton zwaar, die op 29 december jongstleden vanaf Willy Field vlakbij het McMurdo Station op Antarctica met behulp van een heliumballon naar een hoogte van 42 km werd gebracht. Daar werd de ballon meegenomen met de ‘polaire vortex’ – een windstroom die rond de zuidpool waait en die er voor zorgt dat na een week of twee ongeveer de ballon weer terugkeert op de plek van vertrek, kijk dat is nog eens handig. Doel van EBEX is om daar hoog in de lucht, waar de absorptie van microgolfstraling door de aardse dampkring bijna nihil is, metingen te doen aan de kosmische microgolf-achtergrondstraling, de fotonen die afkomstig zijn van de hete oerknal, waarmee 13,7 miljard jaar geleden het heelal ontstond. Nou ja, helemaal van die oerknal dateren de fotonen van de CMB – da’s de Engelse afkorting van die achtergrondstraling – niet, want ze dateren van 374.935 jaar na de oerknal, om precies te zijn, zoals onlangs door de WMAP satelliet is bepaald. Met EBEX hopen de sterrenkundigen wel dóór die grens van 374.935 jaar heen te breken en signalen in de CMB te zien die nog ouder zijn, letterlijk uit de tijd van de oerknal. Die signalen zijn de zogenaamde B-mode of B-type polarisaties, welke ontstaan door de gravitatie- of zwaartekrachtsgolven die dateren uit die tijd van de oerknal. Die polaire vortex moet EBEX als het goed is nu wel zo’n beetje weer bij McMurdo hebben teruggebracht en kunnen de sterrenkundigen de data in het apparaat bekijken en ontleden, waarna we vervolgens het resultaat moeten afwachten. En weten jullie wat nou zo leuk aan dit alles is? Dat rond 2 april in Noordwijk de wetenschappelijke resultaten bekend gemaakt gaan worden van de Planck satelliet, welke afgelopen jaren de CMB in kaart heeft gebracht. En raad eens waar Planck ook naar op zoek is gegaan? Yep, naar B-mode polarisaties! Kan dus goed zijn dat we binnenkort door zowel EBEX als Planck de ontdekking plús onafhankelijke bevestiging krijgen van de B-mode polarisaties en dat we daarmee als eerste bewijs hebben voor het bestaan van gravitatiegolven uit de oerknal. Hieronder een prachtige video van de lancering op de Zuidpool van EBEX- op de achtergrond zie je Mount Erebus. Let vooral op de schaduw van de enorme ballon, die over de filmer heen trekt, fantastisch om te zien. [Update 21:55u] Hier kan je zien waar de EBEX zich nu bevindt. Nee, 24 dagen na de lancering is ‘ie nog steeds niet geland.

Bron: New Scientist.

Share

Speak Your Mind

*