28 maart 2024

Supermassieve zwarte gaten groeien gestaag door

Sombrero

Credit: ESO/P. Barthel

Actieve sterrenstelsels, zoals quasars en blazars, worden verankerd door supermassieve zwarte gaten die in een enorm tempo materie verorberen. Het is dan ook logisch dat deze zwarte gaten steeds zwaarder worden. Maar hoe zit het met centrale zwarte gaten in rustige, solitaire spiraalstelsels? Wel, uit nieuw theoretisch onderzoek blijkt dat deze óók gestaag zwaarder worden!Supermassieve zwarte gaten kunnen wel een miljoen tot een miljard zonnemassa’s wegen. Voorheen dachten sterrenkundigen dat zwarte gaten vooral groeien tijdens botsingen tussen sterrenstelsels. Er kom dan veel gas rond het zwarte gat terecht, waardoor deze in een “groeispurt” terecht komt. Hierna zou het zwarte gat niet meer moeten groeien.Waarnemingen die verricht zijn door de Hubble Space Telescopen hebben echter een ander beeld laten zien: ook zwarte gaten in rustige stelsels groeien gestaag door. Computersimulaties hebben dit beeld versterkt: de eigenschappen van rustige spiraalstelsels zijn alleen verklaarbaar als hun supermassieve zwarte gaten nooit stoppen met groeien. Maar hoe flikt zo’n zwart gat dat? Schijnbaar is een regelmatig dieet van kleine hoeveelheden materie (zoals kleine gaswolken) voldoende voor een gestage groei. Ook in onze Melkweg vindt dit proces plaats: op dit moment ligt een interstellaire gaswolk op ramkoers met óns centrale zwarte gat. Naar verwachting zal dit zwarte gat de komende tien jaar zo’n 15 aardmassa’s zwaarder worden. Het hoofd van het onderzoeksteam zegt hierover het volgende: “als een zwart gat iedere tien jaar 15 aardmassa’s verorbert, en dat een miljard jaar lang blijft doen, dan zijn dat heel wat zonnemassa’s aan materie! Toch is er altijd baas boven baas: het zwarte gat in het Sombrerostelsel wordt iedere twintig jaar één zonnemassa zwaarder!”

Share

Comments

  1. Quasars en blazars zijn toch geen actieve sterrenstelsels?
    Of zit ik nu verkeerd te denken?

    Frank

    • Ja Frank, je denkt verkeerd. Quasars en blazars zijn actieve sterrenstelsels, wiens centrale superzware zwarte gat zorgt voor die activiteit. In het geval van de blazars is de straalstroom (‘jet’) naar de aarde gericht.

  2. wat is eigenlijk het rendement van de energie-opname//massatoename bij een zwart gat.
    dus hoeveel gaat erin tegenover wat er bij de polaire straalstromen weer uitgaat. ??

    ed

    • Olaf van Kooten zegt

      Poeh, goeie vraag. Ik zou het zo niet weten 🙁

    • Zoals Olaf zegt is dit een lastige vraag. Probleem is dat je met enkele dingen te maken hebt: hoeveel massa richting zwart gat stroomt en in de omringende accretieschijf terecht komt, hoeveel materie/energie vanuit de polaire straalstromen weer wegstromen, hoeveel materie in het zwarte gat terecht komt, dus binnen de waarnemingshorizon, hoeveel Hawkingstraling (‘verdamping’) er plaatsvindt, etc… Ik heb nog nergens een -energie-huishoudboekje van een zwart gat kunnen vinden. 🙂

  3. hoi O v K
    ik kwam op de gedachte vanwege dat andere item van A V, het jongste zwarte gat W49b.

    zoals bekend bekend hebben borelingen (iig zoogdiertype) de grootste relatieve massatoename in het begin,
    daarna volgt een meer gestage groei, die en dat moet gezegd bij menigeen nimmer stopt (*_*).

  4. een deel van het probleem ligt ook in de laatste zin van de voorlaatste alinea en de 1e zin van de laatste waar het hoofd onderzoek iets verklaart. hij beweert ongeveer het volgende :
    bruto is voor netto, er zijn geen onverteerbare afvalresten.
    kindje hoeft geen boertje en ook geen bah.

    en toch lijken die zwarte gaten ook te lekken langs de straalstromen.
    of is dat dan materie//massaloze energie ?? als dat tenminste bestaat.

    ed

Laat een antwoord achter aan Olaf van Kooten Reactie annuleren

*