28 maart 2024

Heeft Planck primordiale gravitatiegolven ontdekt? Nee… nog niet

In de polarisatie in de CMB zijn nog geen primordiale gravitatiegolven gedetecteerd.

In de polarisatie in de CMB zijn nog geen primordiale gravitatiegolven gedetecteerd. Credit: ESA/Planck Collaboration

De vraag die ons al een jaar of zeven bezig houdt en waar we vandaag na de bekendmaking van de resultaten van het Planck onderzoek aan de kosmische microgolf-achtergrondstraling (Engels afgekort: CMB) een antwoord op hoopten te krijgen luidt: “heeft de Planck sonde B-mode polarisatie – ook wel primordiale gravitatiegolven – ontdekt?” Klinkt allemaal erg cryptisch, maar het gaat om de vraag of de op 14 mei 2009 samen met de Herschel infraroodsatelliet gelanceerde Planck satelliet signalen heeft gevonden van gravitatiegolven die afkomstig zijn uit de oerknal, de knal die 13,8 miljard jaar geleden plaatsvond en waarmee het heelal ontstond.

Gravitatiegolven of zwaartekrachtsgolven zijn in 1916 door Albert Einstein voorspeld en het zijn rimpels in de ruimtetijd, die ontstaan door extreme gebeurtenissen zoals botsingen van zwarte gaten of nog extremer… het ontstaan van een heelal. Als Planck een signaal van primordiale gravitatiegolven in de CMB zou vinden zou dat uniek zijn, want dat zou betekenen dat voor het eerst een signaal gedetecteerd is dat ouder is dan 380.000 jaar na de oerknal. De CMB zelf dateert van zo’n 380.000 jaar na de oerknal, vanaf het moment dat de temperatuur van het heelal door de expansie genoeg afgekoeld was om atoomkernen te recombineren met elektronen en de fotonen in staat waren om vrij rond te vliegen – het moment van ‘het laatste oppervlak van de verstrooiing‘.

De B-mode polarisatie van die primordiale gravitiegolven zou ouder zijn en daarmee het allervroegste signaal dat de mens ooit van het ontstaan van het heelal heeft opgevangen. Vandaag werden de 29 wetenschappelijke artikelen bekend gemaakt, waarin de resultaten van de Planck missie uitgebreid beschreven staan en daarin ben ik even op zoek gegaan naar hetgeen gezegd wordt over die primordiale gravitatiegolven. Je snapt dat ik voor het lezen van al die artikelen wel een jaartje uit kan trekken, maar een snelle blik in artikel 1 (“overview of products and results“) heeft het volgende resultaat opgeleverd:

At the present stage of analysis, and with the data currently available, there are unexplained residuals in the survey-to-survey difference maps that are comparable to or larger than an expected B-mode signal. For these reasons, we are delaying the use of CMB polarization measurements from Planck from cosmological analysis until we have a firmer understanding and control of such systematic effects.

Kortom, op dit moment kan in de door Planck geproduceerde kaarten van de CMB nog geen signaal worden gevonden dat stijgt boven het signaal van de ruis. En dus moeten we nog even geduld hebben. Zucht…

Share

Comments

  1. vergeet niet dat de oerknal nog nooit bewezen is.

Speak Your Mind

*