28 maart 2024

Hoe zit dat met die ‘As van het Kwaad’ die zowel WMAP als Planck hebben gezien?

anomalies

Credit: Planck Collaboration/ESA

In de deze week gepresenteerde resultaten van de Europese Planck sonde van het onderzoek aan de kosmische microgolf-achtergrondstraling (op z’n Engels afgekort tot ‘CMB’) zat één bijzonder geval en wel dat in de zeer gedetailleerde kaart van de CMB anomalieën zitten, afwijkingen van wat men verwacht zou hebben. De kaart komt bijna perfect overeen met hetgeen het ΛCDM  voorspelt, het kosmologische model welke uitgaat van het bestaan van donkere energie (Λ) en koude, donkere materie (Engels: ‘CDM’).

Maar twee dingen wijken af: het ene is dat er bij de grootste hoekschalen (d.w.z. bij grote gebieden aan de hemel met dezelfde CMB-temperatuur) een soort van verband lijkt te zijn tussen de CMB en het eclipticavlak van ons zonnestelsel. Dit verband Engels: ‘alignment’) wordt ook wel de ‘As van het Kwaad genoemd, op z’n Engels ’the axis of evil’ en eerder al was uit de gegevens van de WMAP sonde – de voorganger van Planck – hetzelfde verband opgedoken. Je ziet de as van het kwaad als de witte lijn in de figuur hierboven. Rondom de as op het noordelijk halfrond zou de gemiddelde temperatuur iets lager zijn dan gemiddeld (op de afbeelding linksonder) en op het zuidelijk halfrond zou ‘ie iets hoger zijn (rechts naar boven lopend). En da’s uiterst vreemd, want de sterrenkundigen gaan er van uit dat het heelal er in iedere richting waarheen je kijkt ongeveer hetzelfde uit zou moeten zien. Op statistische gronden leek de as onlangs verdwenen te zijn uit de WMAP-gegevens, maar omdat Planck nu met exact dezelfde anomalie komt lijkt er toch echt iets vreemds aan de hand te zijn, waar je met wat simpele rekenkundige trucjes niet uit komt.

De tweede anomalie in de CMB-kaart van Planck zie je ook op de afbeelding bovenaan en wel rechtsonder: dat blauwe omcirkelde gebied. Dat is een koude plek (yep, je raad het al, een ‘cold spot’), gelegen in het sterrenbeeld Eridanus. De temperatuur is er 70 µK (micro Kelvin) kouder dan de gemiddelde CMB temperatuur. WMAP had eerder ook al van die koude plekken gevonden en dat exemplaar in Eridanus blijkt overeen te komen met een ‘enorme leegte‘, een gebied in het heelal waar bijna geen sterrenstelsels voorkomen en ook geen donkere materie, met een omvang van ongeveer één miljard lichtjaar. Er zijn sterrenkundigen die denken dat die koude plekken aanwijzingen zijn voor andere heelallen dan het onze. De dames en heren theoretici moeten snel aan de slag om al die anomalieën te verklaren, werk aan de winkel! Bron: Starts with a Bang + Francis (th)E Mule.

Share

Comments

  1. Jan Heuser zegt

    Hoe meer anomalieën hoe beter, leuker en interessanter het is, zou ik zo willen zeggen. Als alles zo voorspelbaar is als men dacht, is er aan de sterrenkunde niet veel meer aan.

  2. hai kiku woo

    dat is de kosmische Jin & Janneke,

    makkelijk zat toch.

  3. Martijn zegt

    Een kleine tip, Adrianus, wil je misschien in vervolg gebruik maken van alinea’s? Dat komt namelijk de leesbaarheid goed uit! 😉

    • Olaf van Kooten zegt

      Ik heb de alinea’s even aangemaakt. Adrianus: dat is een goede tip van Martijn! (hint hint)

      • Hé kijk nou eens, ik heb een eigen stylist. 😉 Nee is goed hoor, goede tip inderdaad, Martijn. Ja, ik rammel vaak maar door op die digitale typemachine en dan heb ik geen oog voor alinea’s. Martijn, geef het gelijk even door aan die andere Astroblogger die er een houtje van heeft lappen tekst te typen als ware het complete psalmen, Jan. 🙂

Speak Your Mind

*