28 maart 2024

Nauwkeuriger afstandsbepaling maakt dwergnova SS Cygni minder vreemd dan gedacht

SS Cygni

Credit: Bill Saxton, NRAO/AUI/NSF

SS Cygni is een systeem van twee om elkaar draaiende dwergsterren in het noordelijke sterrenbeeld Zwaan, die iedere 49 dagen een uitbarsting in lichtkracht meemaken. Voor een dwergnova, zoals SS Cygni ook wel wordt genoemd, is zo’n reguliere uitbarsting heel gewoon, maar in het geval van SS Cygni toch weer niet. Want tot voor kort dacht men dat de afstand van SS Cygni tot de aarde 520 lichtjaar was en die afstand maakte ‘m tot de helderste dwergnova die bekend was. Maar zo helder kon eigenlijk ook weer niet, want het mechanisme waardoor de uitbarsting op frequente momenten plaatsvind staat dat volgens de modellen die de sterrenkundigen hanteren eigenlijk niet toe. SS Cygni bestaat uit een rode dwergster en een compactere en hetere witte dwergster. Er stroomt materie van de rode naar de witte dwerg en die materie hoopt zich op in een snel rond de witte dwerg draaiende schijf, van waaruit het naar het oppervlak van de dwerg valt. Als de toevoer van materie minder wordt raakt de schijf instabiel en dán vindt een uitbarsting van licht plaats. Maar met de lichtkracht die SS Cygni op 520 lichtjaar afstand heeft zou ‘ie genoeg massa moeten bevatten om een stabiele schijf te bevatten en dan zouden die reguliere uitbarstingen helemaal niet moeten plaatsvinden. Afijn, dat wás een probleem, totdat kort geleden sterrenkundigen ontdekten dat de afstand tot SS Cygni veel korter is, namelijk 372 lichtjaar. Dat deden ze met behulp van enkele grote netwerken van radiotelescopen, de Very Long Baseline Array (VLBA) in de VS en het Very Long Baseline Interferometry Network (VLBIN) in Europa en Zuid-Afrika. Daarmee waren ze in staat de zogenaamde parallax-methode toe te passen op SS Cygni, zoals je in de afbeelding hieronder ziet.

parallax

CREDIT: Bill Saxton, NRAO/AUI/NSF

En met die afstand van 372 lichtjaar blijkt SS Cygni eigenlijk een heel normale dwergnova, waarvan de uitbarstingen geheel in overeenstemming met de modellen zijn. Weer een buitenbeetje minder. 🙂 Hieronder een video met een voorstelling van de twee dwergen die SS Cygni vormen.

Bron: Space.com.

Share

Speak Your Mind

*