28 maart 2024

Is het vogel, een vliegtuig of een UFO? Nee, het is een rood elfje!

Red sprites

Credit: Jason Ahrns

Is het een vogel, een vliegtuig, een UFO? Niets van dit alles. Deze vreemde lichten in de lucht zijn rode elfjes! Een ietwat merkwaardige naam misschien, maar deze naam (red sprites) is ingegeven door de mysterieuze en ongrijpbare natuur van deze lichtverschijnselen. Deze bloedrode uitbarstingen van licht hebben vaak de vorm van een kwal en dansen hoog in de atmosfeer.

Soms verschijnen ze als trompetvormige uitbarstingen die blue jets genoemd worden. Hoe dan ook: zowel red sprites als blue jets komen alleen voor tijdens heftige onweersbuien. Ze worden al decennia lang waargenomen door piloten, maar deze meldingen zijn lange tijd niet serieus genomen. Pas in de laatste 10 jaar zijn atmosferische wetenschappers overtuigd geraakt van hun bestaan.

Boven de zwarte wolken van onweersbuien ontspringen sprites als rode lichtflitsen die hoog de atmosfeer in schieten. De korte flitsen lijken op gloeiende kwallen, met rode lichamen en paarse tentakels. Een groot systeem van onweersbuien kan wel honderd sprites veroorzaken. Toch is nog niet veel bekend over dit fenomeen.

Om hier iets aan te doen, is een team van wetenschappers heel de zomer op stap geweest om sprites en jets te onderzoeken. Ze hebben hierbij gebruik gemaakt van een speciaal vliegtuig, waarmee hoog boven onweersbuien gevlogen kan worden. Sprites zijn familie van bliksem, aangezien het beide elektrische ontladingen in de atmosfeer zijn.

sprite duizenste van seconde

Sprites duren slechts een duizendste van een seconde. Credit: Jason Ahrns

Hoewel sprites in sommige opzichten op bliksem lijken, lijken ze hier in andere opzichten helemaal niet op. Bliksems komen onder (en binnen) wolken voor, op een hoogte van 2 tot 8 kilometer. Sprites komen hoog boven de wolken voor, tot een hoogte van wel 100 kilometer – meer dan 10 keer hoger dan bliksem. Ze zijn ook enorm groot: een enkele sprite kan wel 50 kilometer lang zijn.

Atmosferische wetenschappers hebben theorieën verzonnen over de oorsprong van de hemelse lichten. Rode sprites zouden kunnen ontstaan op het moment dat een positief geladen bliksemflits van de wolken naar de grond raast. Zo’n tien procent van alle blikseminslagen zijn het gevolg van positieve bliksemschichten, die veel sterker kunnen zijn dan de normale negatieve bliksemschichten.

blue jets

Blue jets zijn familie van de sprites. Credit: Stanford University

Na een krachtige inslag, zou het elektrische veld boven een onweersbui verzadigd kunnen raken. Op zo’n moment ontstaat er een elektrische overbelasting, waardoor de elektrische weerstand van de atmosfeer tijdelijk wordt opgeheven. Het gevolg is een enorme elektrische vonk in de atmosfeer.Hoewel ze nog altijd een soort van mysterie zijn, hebben red sprites wel geholpen om andere langdurige mysteries te ontrafelen. Zo hebben wetenschappers ontdekt dat red sprites kunnen leiden tot de laagfrequentie radio-uitbarstingen die al jarenlang zijn waargenomen, maar waarvan de herkomst onbekend was.Onderzoekers vragen zich natuurlijk het volgende af: zouden red sprites (en blue jets) de atmosfeer niet op belangrijke wijze kunnen beïnvloeden? Sprites en jets zouden bijvoorbeeld de chemische samenstelling van de atmosfeer kunnen wijzigen. De diepe rode kleur van sprites zijn het gevolg van aangeslagen stikstofmoleculen in de atmosfeer. Hierdoor kunnen ze van invloed zijn op het klimaat, aangezien ze de concentratie van stikstofoxiden in de atmosfeer kunnen wijzigen.Hoe dan ook, we weten nog lang niet alles over deze fenomenen, en aanvullende onderzoeken zijn meer dan welkom. Bron: Phys.org.

Share

Comments

  1. Wauw….

  2. “Onderzoekers vragen zich natuurlijk het volgende af: zouden red sprites (en blue jets) de atmosfeer niet op belangrijke wijze kunnen beïnvloeden? Sprites en jets zouden bijvoorbeeld de chemische samenstelling van de atmosfeer kunnen wijzigen. De diepe rode kleur van sprites zijn het gevolg van aangeslagen stikstofmoleculen in de atmosfeer. Hierdoor kunnen ze van invloed zijn op het klimaat, aangezien ze de concentratie van stikstofoxiden in de atmosfeer kunnen wijzigen.”

    Ik denk het niet, de rode elfjes zijn een gevolg van de hoge stikstof concentratie, maar veroorzaken deze niet.

  3. Engelse bron: “Sprites’ deep red color is caused by the light emitted from nitrogen molecules in the atmosphere, says McHarg.”

Speak Your Mind

*