29 maart 2024

Een nadere kijk op de ‘Bierkannevel’

Toby Jug groot

Credit: ESO

De Very Large Telescope heeft een opmerkelijk gedetailleerde opname gemaakt van een nevel die in het Engels de Toby Jug Nebula wordt genoemd, een wolk van gas en stof rond een rode reuzenster. Deze foto toont de karakteristieke boogstructuur van de nevel, die een beetje op een ouderwetse bierkruik lijkt.De nevel, die officieel IC 2220 heet, staat op een afstand van ongeveer 1200 lichtjaar in het zuidelijke sterrenbeeld Kiel. Het is een zogeheten reflectienevel: een wolk van gas en stof die van binnenuit wordt aangelicht door een ster. De ster in kwestie is de rode reus HD 65750, een ster die vijf keer zo zwaar is als onze zon, maar die – ondanks zijn betrekkelijk jeugdige leeftijd van ongeveer vijftig miljoen jaar – in een veel later levensstadium verkeert [1]Sterren met meer massa leven veel korter dan lichtere sterren zoals de zon, die miljarden jaren oud kunnen worden..De nevel is ontstaan uit materiaal dat door de ster is uitgestoten. Het stof bestaat uit elementen zoals koolstof en eenvoudige, hittebestendige bestanddelen zoals titaniumdioxide en calciumoxide (kalk). Nauwkeurige onderzoeken in het nabij-infrarood wijzen erop dat de lichtweerkaatsing van dit object voornamelijk te danken is aan siliciumdioxide (silica). IC 2220 is zichtbaar doordat het licht van de ster door de stofdeeltjes wordt weerkaatst. Deze kosmische vlinder is vrijwel symmetrisch en heeft een spanwijdte van ongeveer een lichtjaar. Deze stellaire levensfase duurt maar kort: objecten als deze zijn dus schaars.

Rode reuzen ontstaan uit sterren die het einde van hun bestaan naderen. Ze hebben de voorraad waterstof, die de ster gedurende het grootste deel van zijn leven van energie voorziet, bijna verbruikt. Hierdoor zwelt de atmosfeer van de ster enorm op. Sterren als HD 65750 bestaan uit een kern van koolstof en zuurstof, omgeven door een schil waarin heliumverbranding plaatsvindt. Soms zit daar nog een schil van waterstof omheen.Over enkele miljarden jaren zal ook onze zon opzwellen tot een rode reus. Naar verwachting zal haar atmosfeer dan uitzetten tot voorbij de huidige aardbaan en de drie binnenste planeten van ons zonnestelsel verzwelgen. Tegen die tijd is de aarde er trouwens toch al slecht aan toe. Het opzwellen van een ster gaat gepaard met een enorme toename van de straling en de sterrenwind, en dat is funest voor het leven op aarde. Uiteindelijk zullen de oceanen verdampen en zal zelfs de hele planeet smelten. De bijnaam ‘Toby Jugnevel’ is bedacht door de Britse astronomen Paul Murdin, David Allen en David Malin. De vorm van de nevel deed hen denken aan de karikaturale Engelse bierkannen die zij uit hun jeugd kenden. De opname maakt deel uit van het ESO Cosmic Gems-programma [2]Een pr-initiatief waarbij interessante, intrigerende of visueel aantrekkelijke objecten voor educatieve of publicitaire doeleinden met ESO-telescopen worden gefotografeerd. Het programma maakt … Lees verder. Bron: European Southern Observatory

Voetnoten

Voetnoten
1 Sterren met meer massa leven veel korter dan lichtere sterren zoals de zon, die miljarden jaren oud kunnen worden.
2 Een pr-initiatief waarbij interessante, intrigerende of visueel aantrekkelijke objecten voor educatieve of publicitaire doeleinden met ESO-telescopen worden gefotografeerd. Het programma maakt gebruik van ’telescooptijd’ die niet bruikbaar is voor wetenschappelijke waarnemingen. Toch kunnen de verzamelde gegevens geschikt zijn voor wetenschappelijke doeleinden en ze worden daarom ook beschikbaar gesteld aan astronomen.
Share

Speak Your Mind

*