28 maart 2024

Raadselachtig soort supernova (eindelijk) verklaard?

Supernova iPTF13bvn

Credit: Iair Arcavi

Ongeveer een derde van alle supernova’s zijn van het type Ib. Dit is waarschijnlijk het minst bekende en bovendien het meest mysterieuze type. Niemand weet namelijk wat voor soort sterren hier de oorzaak van zijn – maar dit raadsel is nu waarschijnlijk opgelost.

Supernova’s worden in verschillende typen verdeeld. Type Ia is het oorspronkelijke type – dit zijn letterlijk super-nova‘s. Dit soort sterexplosies zijn het gevolg van een witte dwergster dat te veel materiaal heeft overgeheveld van een begeleider. Dit resulteert dan in een catastrofale thermonucleaire detonatie.

Het bekendste type supernova is het type II. Dit soort sterexplosies zijn het gevolg van massieve sterren die hun brandstofvoorraad verbruikt hebben. Als gevolg stort de gehele ster in, waarbij de kern wordt samengeperst tot een neutronenster. De rest van de ster ‘stuitert’ dan terug, waarna een catastrofale explosie het resultaat is.

Maar wat is dan een type Ib supernova? Dat is supernova’s die kenmerken vertonen van zowel type Ia als type II. Zo laat het spectrum van een type Ib weinig waterstof zien – dat betekent dat de voorganger-ster waterstofarm moet zijn, net als een witte dwerg. Daarentegen worden type Ib supernova’s niet veroorzaakt door een thermonucleaire kettingreactie, maar door het instorten van een ster-kern. Dat betekent dat een type Ib supernova veroorzaakt moet worden door een massieve ster die z’n waterstofenvelop is kwijtgeraakt [1]er zijn twee soorten waterstofarme reuzensterren: heliumsterren en Wolf-Rayet-sterren. Direct bewijs is echter nog nooit verkregen.

Op 15 juni heeft het iPTF-systeem [2]intermediate Palomar Transient Factory (iPTF), een geautomatiseerd zoekprogramma waarmee de hemel wordt afgespeurd naar objecten die plotseling van helderheid zijn veranderd een supernova van het type Ib geregistreerd in het relatief nabije sterrenstelsel NGC 5806 [3]Supernova iPTF13bvn. Vervolgens heeft men gebruik gemaakt van archiefgegevens van Hubble om de voorganger-ster te identificeren. Dat blijkt een Wolf-Rayet [4]extreem hete blauwe reuzensterren, die zo’n sterke sterrenwind produceren, dat ze een groot deel van hun waterstofenvelop (en hun massa) het heelal in blazen voordat ze supernova gaan ster te zijn – mogelijk is het raadsel van het type Ib supernova’s dus eindelijk opgelost!

Bron: Carnegie Institution for Science

Voetnoten

Voetnoten
1 er zijn twee soorten waterstofarme reuzensterren: heliumsterren en Wolf-Rayet-sterren
2 intermediate Palomar Transient Factory (iPTF), een geautomatiseerd zoekprogramma waarmee de hemel wordt afgespeurd naar objecten die plotseling van helderheid zijn veranderd
3 Supernova iPTF13bvn
4 extreem hete blauwe reuzensterren, die zo’n sterke sterrenwind produceren, dat ze een groot deel van hun waterstofenvelop (en hun massa) het heelal in blazen voordat ze supernova gaan
Share

Speak Your Mind

*