29 maart 2024

Spitzer ziet een spookachtig trio

ghostly planetaire nebulae

Credit: NASA/JPL-Caltech/Harvard-Smithsonian CfA

In het kader van Halloween hebben wetenschappers drie sterrenspoken gevangen met de infraroodcamera van de Spitzer-ruimtetelescopen. Alledrie de spookachtige structuren (planetaire nevels genoemd) bestaan uit materiaal dat is uitgestoten door een stervende ster.

Alle sterren met een vergelijkbare massa als de zon zullen op soortgelijke wijze aan hun einde komen. Zon-achtige sterren zwellen aan het einde op als een Rode Reus, waarna de buitenlagen langzaam weggeblazen worden, waarbij de naakte kern wordt achtergelaten. Later zal het UV-licht van deze kern de omringende gasschillen doen oplichten, waarbij prachtige vormen zichtbaar worden.

De merkwaardige naam van deze nevels is het gevolg van een vergissing van de beroemde 19de eeuwse sterrenkundige William Herschel. Toen hij deze nevels zag door de telescopen van die tijd, dacht hij aanvankelijke met planeten te maken te hebben. Planetaire nevels zijn trouwens geen lang leven beschoren: na ongeveer 10.000 jaar is het materiaal volledig vervlogen.

Blootgelegde Schedel Nevel

De hersenachtige bol met als naam PMR 1 heeft als bijnaam de “blootgelegde schedel-nevel” gekregen. Deze planetaire nevel staat op een afstand van 5000 lichtjaar, in de richting van het sterrenbeeld Vela. De centrale ster is nog niet helemaal dood, maar heeft het grootste deel van z’n materiaal wel uitgestoten. Het rode materiaal in de nevel bestaat uit geioniseerd gas, terwijl de groene buitenschil bestaat uit waterstofmoleculen.

Spook van Jupiter Nevel

Het Spook van Jupiter, ook wel bekend als NGC 3242, staat op een afstand van 1400 lichtjaar, in de richting van het sterrenbeeld Hydra. De infrarode ogen van Spitzer laten de koele buitennevel zien (rood), evenals concentrische ringen rondom het object, het gevolg van materiaal dat periodiek is uitgestoten tijdens de grillige dood van de ster.

Kleine Dumbbell Nevel

Deze planetaire nevel, ook bekend als NGC 650, staat op een afstand van 2500 lichtjaar, in de richting van het sterrenbeeld Perseus. In tegenstelling tot bolvormige planetaire nevels, heeft de Kleine Dumbbell een bipolaire of vlindervorm, als gevolg van een “heup” of schijf van dikker materiaal, dat van linksonder naar rechtsboven loopt.

Bron: Phys.org

Share

Speak Your Mind

*